منطقه حفاظت شده پلنگ دره، قم

http://www.irandeserts.com/file/cms/files/qom(1).gif
نام انگلیسی : Palang Darreh protected areaنام فارسی : منطقه حفاظت شده پلنگ دره

منطقه پلنگ دره با وسعتي معادل 31 هزار و 735 هكتار در جنوب غربي و پنجاه كيلومتري شهرستان قم واقع شده است . اين عرصه كوهستاني در شمال منطقه حفاظت شده 70 قله استان مركزي واقع شده و چندين كيلومتر مرز مشترك با اين منطقه دارد. در ناحيه شمالي پلنگ دره ، منطقه سلفچگان ، در ناحيه شرقي آن رودخانه قمرود و در ناحيه غربي آن چند روستاي كوچك قرار گرفته است.
با توجه به ميانگين ارتفاع يك هزار و 950 متري از سطح دريا ميزان بارندگي در اين منطقه نسبت به ساير نقاط استان قم بيشتر است. اين منطقه به علت وجود پلنگ و داشتن زيستگاه هاي جانوري و گياهي در آن از دير باز به اين نام شهرت يافته است.
طبيعت پلنگ دره صخره اي و تپه ماهوري است و قسمت كمي را نيز دشت تشكيل مي دهد منطقه داراي پرتگاهها و مكانهاي مناسبي براي حيات وحش از جمله كل و بز است و بخش اصلي منطقه كه حدود 5 كيلومتر طول دارد بعلت ويژگيهاي طبيعي و وجود پوشش گياهي و چشمه هاي فراوان مأمن پرندگان و ساير جانوارن است.
درجه حرارت منطقه بين 15- تا 35+ درجه در سال متغير بوده و ميزان بارندگي ساليانه آن بين 250-150 ميليمتر است.
اقليم اين منطقه نيمه سرد و در زمستانها اكثراً پوشيده از برف است. وضعيت عمومي آب در پلنگ دره نسبتاً خوب است و پراكندگي چشمه ها به نحوي است كه در تمام طول سال آب كافي براي حيات وحش فراهم است .
اين منطقه با تدابير حفاظتي كه طي سالهاي اخير صورت گرفته از جمعيت جانوري نسبتاً خوبي برخوردار شده است ، در دهه 50 زيستگاه آهو بوده و هم اكنون دربردارنده انواع پستانداران از جمله كل و بز، قوچ و ميش، گرگ، روباه، شغال، تشي، خرگوش، گربه وحشي و... مي باشد پرندگان منطقه شامل كبك به تعداد فراوان، تيهو، انواع كبوتر، انواع گونه هاي پرندگان شكاري و گونه هاي مختلف خزندگان شامل مار، انواع مارمولك، سوسمار، بزمجه، لاك پشت است.
'پلنگ دره' از لحاظ پوشش گياهي داراي مراتع درجه 2 و3 است و عمدتاً ييلاق و ميانبند است گونه هاي گياهان مرتعي منطقه شامل انواع گرامينه، درمنه، كلاه مير حسن، كنگر، ريواس، گون، شيرين بيان و انواع درختچه از جمله بادام كوهي، نسترن وحشي، گز، تاغ، پسته وحشي و ... بوده تراكم درختچه هاي بادام به نحوي است كه از كيلومتر ها در ارتفاعات خود نمايي مي كند.
وجود پوشش گياهي مناسب مرتعي و آب قابل دسترس و فراوان ، زيستگاه مناسبي براي انواع پستانداران، خزندگان و پرندگان ايجاد كرده و اين امر بر جاذبه هاي اكوتوريستي اين عرصه طبيعي افزوده است .
قمرود بزرگترين و پر آب ترين و يكي از دو رود دائمي استان قم از حاشيه اين منطقه عبور مي كند و جلوه اي خاص به طبيعت آن بخشيده است.
وجود انواع ماهيها از جمله كپور، شور در اين رودخانه ساليانه تعداد زيادي از علاقمندان به ماهيگيري را به اين منطقه مي كشاند و از طرفي به دليل ريزش نزولات جوي مناسب در طول سال و دارا بودن اقليم نيمه سرد سيري كه در فصل زمستان اكثراً پوشيده از برف مي باشد خود سبب وجود چشمه هاي فراوان است كه در طول سال از ارتفاعات سرازير مي شود.
وجود ارتفاعات و قله هاي متعدد ، چشم اندازي زيبا به اين بخش از استان قم بخشيده است كه در طول سال شاهد حضور هموطنان و ورزشكاران جهت صعود به قله هاي مرتفع آن و استفاده از طبيعت زيباي كوهستاني منطقه است .
وجود پوشش گياهي متنوع و ارزشمند و همچنين حيات وحش در خور توجه محل مناسبي را جهت انجام پژوهش هاي علمي و آموزشي و مطالعات و تحقيقات زيست محيطي فراهم كرده است.
جويبار ها ، چشمه ها و رودهاي متعدد به اين عرصه طبيعي زيبايي خاص بخشيده و بارش برف و باران نسبتا مناسب در اين منطقه موجب رويش انواع گونه هاي گياهي و ايجاد جاذبه هاي طبيعي براي گونه هاي جانوري در پلنگ دره شده است .
وجود 23 چشمه كوچك و بزرگ از جمله چشمه اهو، شمشك ، شانيه ، پيرسلطان و پلنگ دره به طبيعت اين منطقه لطافت و طراوت بخشيده و آب مورد نياز طبيعت سبز و باغهاي اين منطقه را تامين مي كند .
علاوه بر اين چشمه ساران ، وجود دو رشته قنات ، روستاهاي اطراف ، مزارع ، باغات و حيات وحش منطقه را سيراب مي كند .
موقعيت خاص جغرافيايي و شرايط مناسب اقليمي،موجب شده تا از منطقه پلنگ دره به عنوان يكي از كانونها و ذخيره گاههاي گونه هاي مختلف گياهي ياد شود .
بر اساس مطالعات انجام شده ، تاكنون 420 گونه گياهي در قالب 80 تيره در اين منطقه شناسايي شده كه در اين ميان، تيره هاي شب بو، نعناعيان و گونها به ترتيب با 44 ، 33 و 30 گونه، از اهميت و فراواني بيشتري برخوردارند.
از مهم ترين گياهان منطقه مي توان به لاله زرد، انواع زنبق ها ، باريجه ، گل حسرت ، ريواس ، كاسني ، آويشن ، خاك شير و بادام كوهي اشاره كرد. اين منطقه غني ترين پوشش گياهي استان قم را به خود اختصاص داده است و، حدود 20 درصد گونه گياهي آن داراي ارزش دارويي است .
منطقه پلنگ دره از سال 1375 به عنوان منطقه شكار ممنوع و درسال 1388 در ليست مناطق حفاظت شده كشور قرار گرفت .
اين منطقه از زيستگاههاي انواع وحوش از جمله پلنگ بوده و نام و شهرت خود را از اين حيوان گرفته است به همين جهت از ديرباز مورد توجه شكارچيان بوده است.
شايد همين امر موجب شد كه پلنگ در منطقه اي كه به نام اوست ، بتدريج ناپديد و ناياب شود به گونه اي كه برخي احتمال انقراض نسل اين حيوان را در منطقه مذكور مطرح مي كنند.
به گفته مسوولان ، آخرين بار 10 سال پيش ، جسد يك قلاده پلنگ 3 ساله از دست شكار چيان غير قانوني توقيف و ضبط شد و پس از تاكسيدرمي به موزه تاريخ طبيعي استان قم منتقل شد.
مسوولان مي گويند از آن تاريخ تاكنون تنها آثاري از زيست پلنگ در اين منطقه رصد شده است .
به گفته آنان تنها در حالي مي توان از انقراض يك گونه جانوري سخن گفت كه 60 سال از آخرين مشاهده وجود آن در يك منطقه بگذرد.
هم اكنون 21 گونه پستاندار ، 52 گونه پرنده ، 13 گونه خزنده و دو گونه دوزيست در اين منطقه گزارش شده ،خرگوش ، شغال ، گرگ ، روباه ، گراز ، پلنگ ، گربه وحشي ، خارپشت ، خفاش بال بلند ،كفتار و جرد ايراني از جمله پستانداران اين منطقه عنوان شده است .
همچنين گونه هاي مختلف پرنده از جمله بلدرچين ، كبك ، عقاب ، سبزه قبا ، هدهد ، جغد ، پرستو ، چكاوك سر دم سياه و تيهو نيز در منطقه پلنگ دره شناسايي شده است .
شاخص ترين گروه هاي جانوري منطقه نيز خزندگانند كه از تنوع نسبتا مناسبي برخوردارند ،تاكنون 13 گونه خزنده متعلق به 12 جنس ، شش خانواده و يك راسته در منطقه مشاهده شده است .
انواع مارها ، سوسمار، بزمچه بياباني، لاك پشت ، آگاماي اليويه از نمونه هاي خزندگان اين منطقه هستند.
با وجود رودخانه قمرود در بخش جنوب شرقي منطقه كه از فاصله يكهزار و 500 متري آن مي گذرد و وجود چشمه سارهاي فراوان و منابع خوبي آبي ، گونه هايي از انواع مختلف آبزيان را مي توان در اين منطقه مشاهده نمود .
گونه هايي نظير ماهي سفيد رودخانه اي ، كولي رودخانه اي و سياه ماهي از نمونه هاي قابل ذكر مي باشد.

گردآورنده: HEAVENLY
منبع: http://www.irandeserts.com