ساختمان شگفت انگیز شیمیایی ویروس ها
اسید نوکلئیک
یک ذره ویروسی دارای یک هسته مرکزی اسید نوکلئیکی DNA یا RNA به عنوان ماده ژنتیکی می*باشد. نسبت اسید نوکلئیک به پروتئین غلاف ویروس از یک درصد در
ویروس آنفلوانزا تا 50 درصد در برخی از باکتریوفاژها متغیر است. برخلاف سلولهای پروکاریوتیک و یوکاریوتیک که همواره دارای DNA به عنوان ماده ژنتیکی اصلی
خود هستند ویروسها دارای یکی از دو نوع اسید نوکلئیک بوده و هرگز هر دو را باهم ندارد. اسید نوکلئیک در بعضی ویروسها به شکل خطی و در بعضی به شکل حلقوی
می*باشد.
کپسید
اسید نوکلئیک ویروس بوسیله غلاف پروتئینی به نام کپسید احاطه شده است. کپسید ویروس که معماری آن بوسیله اسید نوکلئیک ویروسی تعیین می*شود بخش عمده ویروس را
بویژه در ویروسهای کوچک شامل می*شود. هر کپسید از واحدهای کوچک پروتئینی به نام کپسومر ساخته شده است. نظم و ترتیب قرار گرفتن کپسومرها ، شکل کلی و پیکر
ویروس را تعیین می*کند که برای هر ویروس خاص ثابت است.
پوشش غیر پروتئینی
در عده ای از ویروسها کپسید بوسیله پوششی که معمولا ترکیبی از لیپیدها ، پروتئینها و کربوهیدراتها است پوشیده شده است.
ویروسهای ناقص Defctive Virus
ویروسهای ناقص یا نارس از نظر عملکرد ویروسهایی هستند که از اسید نوکلئیک و پروتئین تشکیل شده*اند، ولی بدون ویروس کمکی توان تکثیر ندارند. که به این ویروس کمکی Helper ویروس گفته می*شود. ویروسهای ناقص در ساختمان ژنتیکی خود نقصی دارند و در خلال تکثیر در داخل سلول بوجود می*آیند و چون این ویروسها می*توانند
تکثیر ویروسهای معمولی را مختل کنند تصور می*شود که این ویروسها با تکثیر زیاد خود از تکثیر ویروسهای معمولی جلوگیری می*کنند پس در بهبود بیماری نقش دارند.
ویریون
به یک ذره ویروسی که توان آلوده کردن سلول را دارد گفته می*شود. به ورود ویروس به داخل سلول عفونت یا آلودگی سلول گفته می*شود که می*تواند علایم بالینی داشته باشد
یا نه.
سودو ویریون
پارتیکولها یا ذرات ویروسی*اند که به جای ژنوم ویروس تکه*ای از ژنوم سلول میزبان به آن وارد شده است.
ویروتید
از یک مولکول منفرد و حلقوی RNA تشکیل شده که معمولا پاتوژن گیاهان*اند و فاقد کپسید و پوشش*اند.
ویروسوئید
با وجود یک ویروس کمکی می*توانند کپسید پروتئینی داشته باشند و در گیاهان از گیاهی به گیاه دیگر منتقل شوند.
ویروسهای گیاهی
ویروسها در جلبکها ، قارچها ، گلسنگها ، خزه*ها ، سرخسها و گیاهان عالی دیده شده*اند. ولی در گیاهان عالی بیش از گیاهان پست مورد مطالعه قرار گرفته*اند. ویروسها به
گیاهان زراعی خسارت عمده*ای وارد می*سازند. چون پاره*ای از ویروسهای گیاهی چندان شباهتی با ویروسهای دیگر ندارند بنابراین گروه مستقلی را تشکیل می*دهند. ولی
بعضی از آنها دارای خصوصیات مشترک بوده و می*توان آنها را در یک گروه قرار داد. این گروهها به شرح زیر هستند.
* ویروسهای میله*ای یا رشته*ای
* ویروسهای ایزو دیامتریک
* ویروسهای باسیلی شکل
* ویروئیدها: بیماریزاهایی شبیه ویروسها هستند که در میزبان خود نوکلئو پروتئین تولید نمی*کنند.
ویروسهای جانوری
ویروس از انواع مختلف جانوران از تک یاختگان تا انسان جدا شده است. میزبان مهم ویروسها در بی*مهره*گان ، بندپایان هستند خصوصا کنه*ها و حشرات. پاره*ای از
ویروسها در عین حال که در حشرات تکثیر می*یابند می*توانند در گیاه یا در جانور مولد بیماری باشند، ولی برای خود حشرات بیماریزا محسوب نمی*شوند. ویروسها در اکثر
مهره*داران فعالیت دارند و در ماهیها ، دوزیستان ، پرندگان و پستانداران بیماریهایی تولید می*کنند که گاهی علایم آنها به صورت تومور نمایان می*شود. ویروسها در انسان
نیز بیماریهای گوناگونی مانند اوریون ، سرخک ، تب زرد ، آبله ، آنفلوانزا و ... ایجاد می*کنند.
تکثیر ویروسها
اسید نوکلئیک هر ویریون فقط تعداد معدودی از ژنهای لازم برای سنتز ویروسهای جدید را دارا می*باشد. اکثر آنزیمهای ویروسها توسط سلول میزبان ساخته می*شوند. نقش
آنزیمهای ویروس تقریبا بطور کامل با همانند سازی و آماده کردن اسید نوکلئیک ویروسی ارتباط دارد و هرگز با دستگاه سنتز پروتئینی را تولید انرژی رابطه*ای ندارد. مراحل
5 گانه تکثیر ویروس در سلول میزبان به صورت زیر است.
* مرحله رونشینی ویروسها بر روی سلول
* مرحله ورود و نفوذ در سلول
* مرحله بیوسنتز اجزای ویروسی
* مرحله رسیدن و کامل شدن ویروس
* مرحله آزاد شدن ویروس از سلول میزبان و نفوذ آن در سلولهای سالم
شیمی درمانی علیه ویروسها
داروهایی که در مراحل مختلف تکثیر ویروسها در بدن میزبان اثر می*کنند در تجربیات آزمایشگاهی موثر شناخته شده*اند. ولی از نظر بالینی آمانتادین ، آسیکلوویر ، ویدارابین
و تیو سمی کاربازون مفید شناخته شده*اند. در اغلب بیماریهای ویروسی تکثیر ویروس تقریبا قبل از ظاهر شدن علایم بیماری پایان پذیرفته است. مساله دیگر پیدایش
ویروسهای جهش یافته مقاوم نسبت
به این داروها می*باشد و کثرت وقوع آنها به اندازه باکتریها می*باشد. شیمی درمانی علیه ویروسها در مراحل اولیه است و می*توان در آینده داروهایی علیه ویروسها کشف
کرد.
منبع :
