اثرات زیان بار برداشت شن و ماسه رودخانه‌ها
✅اثرات زیان بار برداشت شن و ماسه رودخانه ها
رودخانه ها یکی از زیستگاه های مهم برای آبزیان به شمار می روند و بر حسب این که دارای جریان تند یا آرام باشند ویژگی های مخصوص به خود را داشته و از لحاظ زیستی تفاوت های زیادی با هم دارند. همه ما می دانیم که آب رودخانه ها محتوی انواع مختلفی از مواد محلول و معلق است و عوامل بسیار زیادی بر ترکیب آب آن ها تأثیر می گذارند.
آب های روان همیشه دستخوش تغییرات زیادی می شوند، مانند آلوده شدن توسط آلاینده های شیمیایی، سدسازی، بهره برداری از شن و ماسه از بستر آن ها و غیره که معمولاً این آلودگی ها باعث افزایش آشفتگی آب‌ها می شوند و برای حیات آبزیان بسیار مضر هستند.
موجودات آبزی رودخانه ها بر حسب این که در چه نقطه ای زندگی می کنند تقسیم بندی می شوند. برخی از گونه های جانوری نزدیک به سطح آب هستند، گونه های دیگر نیز در میانه آب به سر می برند و بعضی دیگر در سطحی که مدام دستخوش جریان آب می شود یا بیشتر در پایین دست رودخانه ساکن هستند. همچنین بخش مهم گونه های بی مهرگان رودخانه ها در بستر رودخانه زندگی می کنند. هر کدام از این گونه ها با خصوصیات و مکانیسم هایی سازگاری پیدا کرده اند که در آن واقع شده اند.
رودخانه در طول مسیر خود تا به دریا برسد اغلب راهی طولانی را طی می کند و این مدت بستگی به سرعت رود دارد، در یک مسیر مستقیم بیشترین سرعت در وسط رودخانه و نزدیک به سطح آب است، یعنی جایی که در آن نیروی اصطحکاک کمتری وجود دارد. اگر سرعت رود کم باشد، قدرت جریان آن هم کاهش پیدا می‌کند. در نتیجه مقداری از مواد معلق موجود در آن رسوب می کند و موادی که به این صورت ته‌نشین می شوند «آبرفت ها» را تشکیل می دهند. اما وقتی رودخانه مسیری را دور می زند بیشترین سرعت را در قسمت خارجی رودخانه خواهد داشت. همچنین سرعت آب از سطح به عمق به علت اصطحکاک کم می شود و در نتیجه قدرت فرسایش و حمل مواد در یک رودخانه با سرعت آن در ارتباط مستقیم خواهد بود.
همان طور که اشاره شد در رودخانه‌ها طیف وسیعی از حشرات آبزی، ماهیان، پرندگان آبزی و پستانداران درون رودخانه و نواحی اطراف آن زیست می کنند و روبط اکولوژیکی بین تمامی آن‌ها به گونه ای است که بقای یکدیگر را تضمین می کنند. در این میان بستر رودخانه‌ها یکی از مناسب ترین زیستگاه ها برای آبزیان محسوب می شود.
شن و ماسه از بیشترین رسوبات بستر رودخانه ها هستند که این منابع برای برآورد نیازهای توسعه ای و عمران از دیرباز مورد بهره‌برداری قرار گرفته اند. ماسه از جمله موادی است که به مقادیر بسیار زیادی برای تهیه شیشه و عدسی به کار می رود و برای توسعه صنعتی، شهری و توسعه زیرساخت های ترابری (ماده پرکننده و تهیه سیمان) ماده ای حیاتی به شمار می رود. گسترش ساحل سازی و کاربری ماسه برای احیای سواحل فرسوده باعث شده است که در بسیاری از کشورها منابع ماسه دریایی به جای ماسه‌های رودخانه ای به عنوان راهکاری برای حفاظت از سواحل مورد توجه بیشتری قرار گیرند
☜☜منبع روزنامه اطلاعات
