کود دهی گاز کربنیک در گلخانه

همیشه وقتی از کود دهی و تغذیه گیاه و افزایش عملکرد میشنویم عناصر پرمصرف و ریز مغذیها توی ذهن ما نقش می بندد. اما باید توجه کنیم بجز این عناصر گیاه به فاکتورهای مهمی مثل اکسیژن، هیدروژن و کربن به صورت فوق العاده حیاتی احتیاج داره.بخاطر اینکه این عناصر به راحتی در اختیار گیاه قرار دارد ما از بررسی آنها در غالب موارد صرف نظر میکنیم. کربن در حیات و تولیدات گیاهی بسیار اهمیت دارد.تا آنجا که 40% ماده خشک گیاهان از کربن است. قبل از پرداختن به اصل موضوع برای درک بهتر قضیه به ناچار باید نکاتی را در خصوص برخی فعالیتهای فیزیولوژیکی گیاهان به صورت بسته و خلاصه مطرح کنم.علاقمندان برای اطلاعات کاملتر میتوانند به منابع فیزیولوژی گیاهی مراجعه کنند.


منبع کربن تامین برای گیاهان بطور معمول کربن گاز دی اکسیدکربن اتمسفر است.در حالت عادی حجم CO₂ اتمسفر 0/033 ، وزن آن 0/046 وزنی اتمسفر است.به زبانی دیگر CO₂ جو در حدود330ppm است. اما در کل CO₂جو بین 200تا 400PPM در مقاط مختلف در نوسان است.
در اکسیدکربن از طریق برگها و از راه روزنه ها معمولا جذب میشود. بین تک تک گیاهان درخصوص جذب CO₂ توقعات مختلفی وجود دارد.گیاهانی پرتوقع هستندمانند سیب زمینی و آفتابگردان که برگهای پهنی دارند و سهم جذب CO₂آنها در حدود60میلیگرم به ازای هرگرم ماده خشک در ساعت و گیاهان کم توقع این مقدار در محدوده10 میلیگرم به ازای هرگرم ماده خشک در ساعت است


گاز CO₂ در اثر قانون انتشار یعنی از جایی با تراکم بیشتر به جایی با تراکم کمتر حرکت میکند.و تحت اثر همین موضوع وارد گیاه میشود.البته در سر راه ورود به گیاه در چندصدم میلیمتری برگ مقاومتهایی برای ورود این گاز به برگ وجود دارد، مانند مقاومت هوای اطراف برگ، مقاومت روزنه ها و دیواره های سلولی و... که به مجموع این مقاومتها مقاومت مزوفیلی غالبا گفته میشود.


خب این گاز اینک به کمک پدیده نوری فتوسنتز تبدیل به محصولات حیاتی برای گیاه میشود . و در اصل وارد فاز تولیدترکیبات آلی و افزایش عملکرد میگردد.درگیاهان مسیر فتوسنتز در قسمتهایی از هم جدا میشود(اختلاف در تثبیتCO₂) و در حقیقت 2 چرخه فتوسنتزی ایجاد میشود به نامهای چرخه کلوین و چرخه هچ-اسلک-کوتسشاک گیاهان تابع چرخه کلوین را C3(گندم و جو ، چغندر وبیشتر گیاهان )و گیاهان تابع چرخه هچ-اسلک-کوتسشاک را C4 مینامند. ( همانند ذرت, سورگوم و نیشکر)فتوسنتز در کلروپلاستها صورت میگیرد.در این پدیده اکسیژن آزاد میشود.

فتوسنتز:

تولید غذا می نماید انرژی را ذخیره می کند در سلول هایی که حاوی کلروپلاست هستند رخ می دهد اکسیژن آزاد می کند آب مصرف می نماید دی اکسید کربن مصرف می نماید در روشنایی صورت می پذیرد


در گیاه پدیده ای دیگر که بسیار حیاتی است بنام تنفس صورت میگیرد که بر خلاف فتوسنتز ترکیبات آلی در آن به انرژی تجزیه میشوند. این عمل برای انتقال قندها و سنتز پروتین و...و به ویژه تولید انرژی لازم برای گیاه واجب است. برخي ازپديده هاي حياتي مانند رشد ساقه درخلاف جهت نيروي جاذبه ، رشد ريشه درجهت نيروي جاذبه و ... فرايند هايي مرتبط با انرژي حاصل از تنفس هستند. بخش زیادی ازتنفس بر خلاف فتوسنتز به نور نیاز ندارد.اما در مقابل نور نوعی دیگر از تنفس بنام تنفس نوری هم به موازات تنفس غیرنوری فعال میشود.

تنفس:

غذا را برای تولید انرژی گیاه به مصرف می رساند انرژی آزاد می کند
در همة سلولها صورت می گیرد (در میتوکندری سلول) اکسیژن را مورد استفاده قرار می دهد آب تولید می نماید دی اکسید کربن تولید می نماید در تاریکی هم به خوبی صورت می پذیرد تنفس در حقیقت همواره در حال انجام است در حالی که فتوسنتز در برابر نور انجام میشود.

نقطه جبرانی یا موازنه ی در اکسید کربن

گفتیم که گیاه در همه حال تنفس میکند ولی در برابر نور بجز تنفس معمولی تنفس نوری و فتوسنتز هم انجام میگیرد. در تنفس o2 جذب و co2 دفع میشود.اما در فتوسنتز برعکس است.ابتدای روز که روشنایی بر برگها میتابد فتوسنتز کم کم آغاز میشود. یعنی جذب co2 آغاز میشود.خب در عین حال گیاه درحال تنفس و دفعco2هم هست.در یک زمانی جذب co2 فتوسنتز با دفع co2 تنفس برابر میشود که آن نقطه را نقطه جبران یا نقطه موازنه دی اکسید کربن گیاه میگویند. چون در گیاهان c4 نسبت به c3 تنفس نوری بسیار ناچیز است بنابراین نطقه تعادل گازکربنیک c4کمتر ازc3 است.در حقیقت اشباع گیاهانc4در مورد غلظتco2از گیاهان c3 کمتر است.