گلدان بونسای

انتخاب گلدان مناسب:

براي تهيه يك گلدان خوب، علاوه بر سليقه و علاقه، در نظر گرفتن چند نكته مفيد است. يك گلدان مناسب بايد از نظر وزن با گياهي كه در آن كاشته می شود تناسب داشته باشد. زهكشی گلدان بايد به خوبي انجام شود. در مورد سوزني برگها بايد كمي بيشتر از معمول باشد. شكل و اندازه گلدان بايد متناسب با نوع گياه باشد.
تناسب رنگ گلدان با رنگ برگها يا ساقه هم ميتواند در زيبايي گياه تاثير داشته باشد. براي گونه های خزان دار كه ريزش برگ آنها مورد توجه است، گلدانهای بيضی و گرد زيباتر هستند. در مورد ساقه های ستبر و گياهان كهنسال، گلدانهای عميقتر مناسبتر اند. ضمن اينكه به تعادل گياه هم كمك زيادی می كنند.

چرا تعویض گلدان بونسای لازم است؟

گیاه به مرور زمان رشد می کند و سیستم ریشه آن بزرگتر می شود تا بتواند آب و مواد غذایی مورد نیاز گیاه را تهیه کنند. در مورد بونسای ریشه های گیاه با محدودیت فضا مواجه است. سرعت رشد گیاهان مخلتف متفاوت است اما حتی کند رشدترین آنان نیز در صورت عدم تعویض گلدان بعد از مدتی دچار کمبود فضای کافی برای رشد ریشه هایشان خواهند شد و ریشه ممکن است دچار پیچش و پیچیدگی شود. در چنین شرایطی رشد ریشه های جدید که برای جذب آب و مواد غذایی لازم و حیاتی هستند کاهش مییابد. علاوه بر آن بستر کاشت نیز بعد از مدتی ساختار اولیه خود را از لحاظ زهکش و تهویه را از دست خواهد داد. اگر گیاه در این وضعیت باقی بماند بعد از مدتی نشانه های ناشی از شرایط نامساعد محیط رشد را بروز خواهد داد.
در زمان تعویض گیاه گلدان آن بزرگتر نمیشود بلکه این ریشه ها هستند که هرس میشوند. یکی از عوارض جانبی هرس ریشه افزایش حجم ریشه است زیرا با هرس هر ریشه تعدادی ریشه جدید از همان ناحیه ای که عمل برش انجام شده است بوجود می آیند. در ریشه ای که عمل هرس به خوبی مدیریت و انجام شده باشد مجموع ریشه های نرم و فعال از نظر حجمی همانند ریشه های گیاهی است که هرس نشده است اما تفاوت مهم در ظرفیت جذبی آنان است زیرا ریشه های گیاهی که هرس نشده از این نظر فعالیت محدودی دارند بنابراین هرس ریشه گیاهان بونسای امری اجتنابناپذیر است تا ریشه ها را بتوان فعال نگهداشت. البته گیاه بعد از انجام عمل هرس ریشه به مدت 6 هفته تا حدودی رشد رویشی خود را از دست میدهد (این مسئله در مورد گیاهان همیشه سبز همانند انجیر بیشتر مشهود است) اما بعد از گذشت این مدت زمان، گیاه نسبت به قبل از تعویض گلدان و انجام عمل هرس، رشد رویشی بیشتری از خود نشان میدهد زیرا ریشه های جوان تشکیل شده و برای گیاه آب و مواد غذایی بیشتری جذب می کنند.

چه زمانی برای تعویض گلدان بونسای مناسب است؟

در هر زمان از سال نمیتوان نسبت به تعویض گلدان بونسای اقدام کرد و مناسبترین زمان برای انجام این کار موقع استراحت و خواب گیاه است تا استرس کمتری به گیاه وارد آید. اگر در زمانی که گیاه در حال رشد و فعالیت است این عمل انجام شود به دلیل وارد شدن استرس به گیاه و عدم جذب آب و مواد غذایی کافی برای برگهایی که در حال رشد و فعالیت هستند احتمال از بین رفتن گیاه نیز وجود دارد. مورد دیگری که باید به آن توجه کرد از سر گرفتن فعالیت توسط ریشه های هرس شده است. باید به مدت زمانی که ریشه های هرس شده در معرض دمای کم محیط قرار میگیرند نیز توجه کرد. اگر در طی فصل زمستان و دوره استراحت گیاه دمای محیط نگهداری نیز سرد باشد، ریشه ها تا زمانی که گیاه رشد مجدد خود را در بهار شروع نکند خود را ترمیم نمیکنند. برخی پرورش دهندگان بهترین زمان تعویض گلدان را درست در انتهای دوره استراحت (ابتدای بهار و قبل از شکستن خواب جوانه های شاخسار) آن بیان میکنند که با توجه به تفاوتهای موجود در عادات رشدی گیاهان مختلف و همچنین شرایط متفاوت آب و هوایی مناطق گوناگون ، زمان انجام این عمل در انواع مخلتف بونسای میتواند تا حدودی با یکدیگر متفاوت باشد.
قبل از آنکه گیاه را از گلدان قبلی درآورید ابتدا بستر کاشت و همچنین گلدان جدید را آماده سازید تا فاصله زمانی این دو عمل کاهش یابد و ریشه ها کمتر در معرض هوا و خشکی قرار گیرند.

زمانی که گیاه با ریشه هایش از گلدان قدیمی بیرون آمد باید تا جایی که امکان دارد خاک قدیمی را از لابه لای ریشه های گیاه پاک کرد به عنوان مثال با چوبی ظریف و بلند و با دقت و حوصله این کار را انجام داد. توجه داشته باشید که معمولا خاک کهنه در قسمت طوقه گیاه و در قسمت مرکزی توده ریشه گیاه باقی میماند و مهم است که این خاک را نیز از ریشه های گیاه جدا کرد تا خاک جدید و غنی جای آنرا بگیرد. اگر خاک کهنه در مرکز توده ریشه باقی بماند در آینده علاوه بر احتمال وقوع پوسیدگی ریشه ، از حجم خاک سالم برای ریشه دواندن بونسای کاسته میشود. بخصوص اگر که شما متوجه رشد ضعیف بونسای شده اید اما در مراحل اولیه بیرون آوردن آن از گلدان قدیمی متوجه مشکل خاصی در توده ریشه نشده اید میبایست مرکز توده ریشه را از خاک کهنه پاک کنید تا بتوانید مرکز ریشه ها را به شکل کامل بررسی نمایید. عریان کردن ریشه های درختان خزاندار و درختان پهن برگ صدمه چندانی به سلامتی آنان وارد نمیکند(البته به شرط رعایت کردن سایر نکات در حین تعویض گلدان) اما باید مراقب درختان مخروط دار همانند کاج و ... بود.همانطور که اشاره شد برخی از پرورش دهندگان برای عریان کردن ریشه های بونسای از جریان ملایم اب استفاده میکنند که این کار برای درختان مخروط دار توصیه نمیشود.

اگر لازم باشد که عمل هرس ریشه نیز انجام شود میبایست ریشه را برای افزایش دقت عمل به خوبی عاری از خاک نمود. در هرس ریشه ریشه های جوان و فعال نگهداشته میشوند اما ریشه های چوبی و ریشه هایی که بسیار بلند شدهاند را میتوان کوتاه کرد. در تمامی مدت عمل هرس ریشه نگذارید تا آنان خشک شوند اگر لازم است درخت را داخل ظرفی آب قرار دهید میزان ریشه هایی که قابل هرس است بستگی به میزان رشد گیاه ، حجم توده ریشه، اندازه گلدان جدید و نوع گیاه دارد اما به عنوان یک قانون کلی گفته می شود که در هر مرتبه هرس نباید بیش از 20٪ الی 30٪ از حجم کلی ریشه های گیاه را حذف کرد.

قرار دادن گیاه در گلدان جدید:

درخت را در بالای توده بستر کاشت که قبلا در گلدان ریخته اید قرار دهید و با ملایمت بسیار درخت را کمی به طرف پایین فشار دهید تا ریشه ها تا حدودی به درون بستر کاشت فرو رود. در مرحله آماده کردن گلدان جدید از دو عدد سیم صحبت کردیم و گفتیم که این سیمها را برای ثابت کردن گیاه بونسای در گلدان جدید احتیاج داریم در این لحظه سیمها را به دور تنه درخت آورده و آنها را گره می زنیم تا به ثابت ماندن درخت کمک کنند.سپس تا حدی که فضای اطراف تنه و سطح گلدان پر شود از مخلوط بستر کاشت استفاده کنید. البته این کار را در یک مرحله انجام ندهید بلکه به تدریج و در چند مرحله بستر کاشت را اضافه کنید و در بین مراحل نیز با ملایمت و با فشاری اندک بستر کاشت را به خوبی بر روی سطح گلدان پخش کنید برای این کار از وسیله ای بلند و ظریف نیز میتوانید استفاده کنید تا مبادا نیروی فشار دست و انگشتان شما به ریشه ها آسیب وارد آورد.


بعضی از نوشته های این مطلب برگرفته از مقالات خانم آزاده رشیدی است.

ظروف کاشت بونسای

انتخاب گلدان در بونسای به اندازه ی انتخاب گیاه و تربیت آن مهم بوده .

کاربرد اصلی بونسای نمایش دادن طبیت به انواع مختلف و در شکل های کوچک و مینیاتوری میباشد .

در این میان باید با درخت انتخاب شده ، هماهنگ و مناسب باشد و زیبایی آن را هر چه بیشتر نشان دهد . همیشه گلدانی رو انتخاب کنید که با فرم و شکل به کار رفته در تنه مطابقت داشته باشه . رنگ گلدان باید با رنگ شاخساره ها و گل و حتی میوه ها هماهنگ باشه و گلدانی که انتخاب میشه ، علاوه بر جنبه زیبایی باید از نظر عملکرد کارایی خوبی داشته باشه .

نکته : اکثر اوقات قسمت بیرونی گلدان لعلب داده میشه که شکل ظاهری زیبایی هم داره ، ولی به یاد داشته باشین که قسمت داخلی اون برای جلو گیری از ایجاد لجن و گل باید بدون لعاب باشه .

گلدان های بونسای در واقع باید دارای پایه باشه که در این شرایط گیاه را از رطوبت اضافی و خسازت حشرات محفوظ نگه میداره و برای اعمال زه کشی بهتر دارای سوراخ هایی باشه . تو گلدانهای کوچک تنها یک سوراخ کافیه و نیاز به سوراخ های بیشتر نیست .

گلدان های بونسای در شکل و اندازه های مختلفی موجود هست همچون مستطیلی ، لوزی ، مربعی ، گرد و استوانه ای چهار گوش و استوانه ای گرد ، شش ضلعی و هشت ضلعی با اندازه ها و عمق های مختلف
بسیاری از استادان بونسای در ژاپن و امریکا یک سری اصول را برای انتخاب گلدان مناسب پیشنهاد میکنن که انتخاب گلدان برای بونسای را بیسار آسان میکنه .

http://emruzi.com/up/uploads/137266357376191.jpg

برای مثال :

فرم راست به طور کلی در گلدان های چهار گوش و مستطیلی بهتر دیده میشه . فرم راست نا منظم و دیگر فرم ها که دارای تنه های پیچ دار و یا صاف هستن ، در گلدان های بیضوی و یا آنهایی که گوشه ی گود دارند ، زیبا تر به نظر میرسد .

در فرم های نیمه آبشاری نیازمند گلدان با عمق کمتر نسبت به فرم آبشاری داریم .

برای فرم های دو یا چند تنه ای و فرم کاشت گروهی و کلک ، گلدانی دراز و کم عمق انتخاب کنین. گاهی وقت ها حتی استفاده از ورق های صاف مثل سنگ و سنگ های مرسوم و دیگر شکل های صاف میتونین برای واریته های مختلف استفاده کنین .

رنگ گلدان :

رنگ های مختلفی مثل کدر ، روشن ، زرد ، آبی ، سبز ، قهوه ای و سیاه . در کل سنگ های روشن و یا آنهایی که شکل زینتی داره باعث تیره شدن درخت میشه که باید از این عمل خودداری کرد . همیشه رنگ گلدان رو جوری انتخاب کنید که به درخت زیبایی و وقار بده .

برای مثال

درختان همیشه سبز با شاخساره های تیره در گلدان های به رنگ قرمز مایل به قهوه ای ، قهوه ای ، سیاه ، خاکستری و سبز ، نمایی بهتر دارن . بر عکس درختایی که رنگ شاخساره و تنه روشنی دارن در گلدان های با رنگ روشن نمایی بهتر دارن .

بسیاری از گیاهان گرمسیری با برگ های پهن در گلدان های درخشان که در آنها رنگ گلدان با رنگ درختان دارای تباین مناسبی باشه استفاده میشه که ظاهر زیباتری به خودشون میگیرن . در کل ابعاد گلدان رو هم باید در نظر بگیرین که نقش مهمی در زیبایی بونسای داره .

عمق گلدان ها رو میتونید با استفاده از شصت انگشت اندازه بگیرین که باید 0.5 تا 2.5 برابر ضخامت ابتدایی تنه باشه که در مورد بونسای های مسن ، عمق گلدان معمولا برابر با ضخامت پایه ی تنه هست . در فرم های آبشاری و نیمه آبشاری ، عمق گلدان رو باید بیشتر در نظر گرفت . انجام این کار جهت حفظ تعادل صورت میگیره .

در مورد تک درخت ، طول گلدان باید ( حواستون باشه طول گلدان نه عمق ) حدود 2/3 ارتفاع درخت باشه .

در مورد کشت گروهی هم باید به ارتفاع بلند ترین درخت تکیه کنیم . در فرم آبشاری ارتفاع درخت از نوک تا پایین ترین نقطه ی درخت با ارتفاع گلدان ، نباید هم اندازه باشه . در درختان بلند قد عرض گلدان باید هم اندازه تاج شاخساره و یا باریک تر باشه .

امید وارم که توضیحات کامل و شفاف بوده باشه .