درخت کیوی

کیوی میوه درخت تاک چوبی و بزرگی از رده Actinidia ( راسته Ericales ، خانواده Actinidiaceae ) است که در آب و هوای معتدل رشد می کند. دربازار جهانی آنرا kiwifruit می گویند اما در شمال آمریکا معمولاً آنرا کیوی می نامند. متداول ترین نوع کیوی ( Actinidia deliciosa) تقریباً به اندازه تخم مرغ است ( حدوداً به طول 6 سانتیمتــر و 5/5 تا 4/5 سانتیمتر محیط) و کاملاً گرد نمی باشد. دارای پوستی کرکدار به رنگ قهوه ای کمرنگ است که معمولاً مصرف نمی شود. گوشت داخل آن سبز روشن و دارای ردیفهایی از دانه های خوراکی کوچک وسیاه است. بافت این میوه نرم و طعم آن گاهی اوقات مثل ترکیبی از توت فرنگی ، موز و آناناس می باشد.نام این میوه را از روی کرکهای روی پوست آن که کاملاً شبیه پرهای پرنده ای در نیوزیلند به همین نام است گرفته اند.

http://emruzi.com/up/uploads/138981868467981.jpg
کیوی یک گیاه دوپایه بوده و گرده افشانی آن توسط باد و حشرات انجام می شود ولی زنبور عسل به عنوان حشره ای ویژه برای گرده افشانی گل های کیوی می باشد که باید بسیار مورد توجه قرار گیرد . ریشه های کیوی بزرگ و گوشتی می باشند . برگ های کیوی دارای پرزهایی است که بر روی تبخیر و تعرق ، آفات و بیماری ها و تبادل گازی گیاه تاثیر می گذارند . برگ ها در کیوی مهم می باشند ، چرا که نسبت بین سطح برگ بر اندازه نهایی میوه تاثیر مستقیم دارد . رشد جوانه ها در درخت کیوی همانند درخت انگور می باشد و گل های آن بر روی شاخه های فصل جاری تشکیل می شوند . کیوی از درختانی است که سال آوری دارد و ازدیاد محصول در یک سال سبب کاهش محصول در سال های آینده می گردد . دوره نونهالی درخت کیوی 3 الی 4 سال می باشد .

گیاهان کیوی معمولاً دوپایه هستند یعنی هر گیاه کیوی یا نر است یا ماده.فقط گیاه ماده میوه می دهد آنهم وقتی که توسط گیاه نر گرده افشانی می شود. برای سه تا هشت تاک ماده یک گیاه نرگرده افشان لازم است. تنها استثنا ، یک نوع پیوندی از ژاپن به نام گونـه Issai است (Actinidia arguta x rufa) که گلهای کامل می دهد و می تواند خودش را بارور نماید ؛ متاسفانه این گونه کم طاقت است و مقاومت آن از بیشتر اشکال A. arguta کمتر می باشد و تولید کننده بزرگی محسوب نمی شود.
کوی از نظر دشواری در گرده افشانی معروف است چون گلهای آن برای زنبورها جذاب نیستند. بعضی از تولید کنندگان گرده های جمع آوری شده را بر روی گلهای ماده می پاشند. اما کلاً موفق ترین راه گرده افشانی اشباعی است که در این روش جمعیتهای بسیار زیادی از زنبورها را بوجود می آورند ( با قراردادن کندوها در باغها) که زنبورها به علت رقابت شدید برای تمامی گلهای موجود در مسافت پروازیشان مجبور به استفاده از گلهای کیوی می شوند.

تاریخچــــــه

Actinidia deliciosa بومی جنوب شرقی چین است و Actinidia chinensis در نواحی کم ارتفاع تر جنوب شرقی چین بسیار رایج است. گونه های دیگر Actinidia نیز در چین یافت شده و تا جنوب شرقی سیبریه امتداد دارند.
کشت آن در اوایل قرن بیستم از کشور چین آغاز شد زمانیکه دانه های این میوه توسط Isabel Fraser در نیوزیلند تولید شد. او رئیس دانشکده Wanganui Girls بود و مشغول دیداراز مدارس ماموران در چین بود. دانه ها در سال 1906 بوسیله باغبانی به نام Alexander Allision کاشته شد و اولین تاک در سال 1910 به بار نشست. افرادی که اولین بار این میوه را خوردند طعم آنرا مانند سفرس پنداشتند و به همین علت آنرا سفرس چینی نامیدند ، اما این میوه از خانواده آکتینیدیا می باشد و هیچ ارتباطـــی با خانواده سفـرس ( Grossulariaceae) ندارد.

گونه کشاورزی معروف Actinidia deliciosa "Hayward" حدود سال 1924 توسط Hayward Wright درAvondale پرورش یافت. ابتدا در باغهای خانگی کاشته شد اما کشت تجاری آن در دهه 40 آغاز گشت. امروزه بزرگترین تولید کننده این میوه نیوزیلند است و بعد از آن فرانسه ، آمریکا ، (ایتالیا)) ، اسپانیا و ژاپن قرار دارند.کیوی هنوز هم در سرزمین مادری خود چین تولید می شود اما این کشور هرگز جزو 10 کشور اول تولید کننده این میوه قرار ندارد. در چین عمدتاً این میوه را در نواحی کوهستانی بالای رود Chang Jiang پرورش می دهند. البته در نواحی دیگری از چین نیز از جمله Sichuan و تایوان آنرا کشت می کنند.

گونه هــــــا

تقریباً تمام کیویهای تجاری به تعداد کمی از گونه های Actinidia deliciosa: Hayward, Chico و Saanichton 12 تعلق دارند.میوه این گونه ها غیر قابل تشخیص هستند و با تعریفی که از کیوی استاندارد در ابتدای این مقاله ارائه شد مطابقت دارند.
گونه جدیدی از Actinidia chinensis به نام کیوی طلائی با گوشتی زرد و طعمی شیرین همانند میوه سالاد توسط باغداران نیوزیلند تولید شد و در حال حاضر بصورت مقادیر روزافزون در بازارهای جهانی معامله می شود.بعضی از گونه های وحشی درچین دارای میوه ای زرد هستند اما به علت کوچکی ارزش تجاری ندارند. سال 1987 دانه های این گیاه به نیوزیلند وارد شد و باغداران پس از یازده سال ازطریق پیوند زدن آنها با کیویهای تاکی سبز نوع جدیدی از این میوه را پرورش دادند. کیوی طلائی دارای پوستی نرم و برنزی رنگ و کلاهک تیزی در انتهای آن است و گوشت آن به رنگ طلائی خاصی می باشد. ارزش تجاری این نوع کیوی از انواع سبز بیشتر است.

ارزش غذایـــــــی

http://emruzi.com/up/uploads/138981886892391.jpg

کیوی سرشار از ویتامین ث می باشد. مقدار پتاسیم آن از نظر وزنی تاحدی کمتر از موز است. همچنین دارای ویتامینA ، ویتامین E ، کلسیم ، آهن و فولیک اسید می باشد.

جدول ترکیبات موجود در 100 گرم کیوی

انرژی 08/61کالری
کربوهیدرات 87/14 گرم
پروتئین 989/0

چربی 439/0
فیبر 495/4
ویتامین C 03/98 میلی گرم
ویتامین A 5/17

ویتامین2/2 E میلی گرم

فولات 03/38میگروگرم

پتاسیم 6/331میلی گرم

کلسیم 05/26میلی گرم

فسفر 40میلی گرم

نیاسین 5/0میلی گرم

ریبوفلاوین 05/0 میلی گرم

کیوی خام نیز دارای مقادیر زیادی آنزیم حل کننده پتاسیم به نام پاپایین است که ازنظر تجاری برای نرم کردن گوشت مفید است اما احتمال دارد برای بعضی از افراد آلرژی زا باشد. بویژه افرادی که به پاپایاس یا آناناس حساسیت دارند مستعد حساسیت به این میوه هم هستند.

این آنزیم که براثر پختن میوه به سرعت از بین می رود استفاده از کیوی خام را در دسرهای حاوی شیر یا هر محصول لبنی دیگرنامناسب می کند.این آنزیم در عرض چند دقیقه درحالیکه بوی بسیار بدی تولید می نماید شروع به حل کردن پروتئین شیر می کند.

خواص كيوي :

استرس ، مواد مضر و خواب روی بدن انسان اثر میگذارد . هرکس می خواهد به این وضع گرفتار نگردد ، باید روزی سه عدد کیوی بخورد ، متخصصان غذایی بر این عقیده اند که برای پیش گیری از تب ، ناراحتی های معده ، بی حالی ؛ خستگی ، سرفه های شدید و زکام که در وجود باکتریها بروز می کند ، مصرف 150 میلی گرم ویتامین C بهترین راه است . کیوی سیستم حفاظتی بدن را تقویت و از بروز سرطان جلوگیری می کند .
کیوی دارای آنزیم هایی است که پروتئین ها را تجریه می کند . بعد از خوردن غذاهای گوشتی و لبنی قدری حالت اسید معده خنثی می شود و آنزیم های کیوی میتوانند مدت کوتاهی فعالیت کنند و این زمان کافی است که مواد پروتئینی به وسیله این آنزیم ها به قطعات کوچکتر و قابل هضم تبدیل و تجزیه شوند . این امر ، عمل هضم غذاهای سنگین در معده و روده را آسان می کند لذا خوردن کیوی به همراه غذاهای گوشتی و لبنی توصیه می شود.

کیوی پادزهر سیگار

در افراد سیگاری مواد سمی به ویژه رادیکالهای آزاد زیادی از دود سیگار به وجود می آید از این رو این افراد باید میزان ویتامین C زیادتری دریافت کنند. حدودا باید سیگاریها 40 درصد ویتامین C بیش تر مصرف کنند. این مقدار با خوردن دو عدد کیوی تامین می شود. البته سیگارها با خوردن کیوی ،ضایعات ویتامین C را که در اثر سیگار کشیدن حاصل می شود جبران می کنند . ولی ضرری که بر قلب ، بیماری عروقی ریه و سایر ارگان ها وارد میشود جبران نمی شود.

کیوی و سرطان

کیوی منبع خوبی برای اسید قهوه یا اسید کافئیک و ویتامین C می باشد. این ها دو ماده اساسی بر ضد سرطان هستند . اسید قهوه در غلظت بالایی در کیوی وجود دارد و همراه ویتامین C مانع از تولید مواد مولد سرطان در معده یعنی نیتروز آمین ها میشوند.

کیوی سرشار از پتاسیم

کیوی منبع خوبی برای پتاسیم و عنصر کلسیم است . پتاسیم باعث کاهش فشار خون می شود . کمبود یا فقدان پتاسیم در بد باعث افسردگی و فراموشی می گردد . برای افراد مسن و سال خورده تاکید بر خوردن کیوی و سایر منابع غنی از پتاسیم نظیر موز می شود .

کشت


کیوی در بیشترنواحی معتدل رشد می کند. درمناطقی که گونه Actinidia deliciosa مقاوم نیست به جای آن انواع دیگر گونه ها پرورش می یابند. این میوه را بصورت تجاری درسازه های محکم کشت می کنند بطوریکه می توان در هر آکرچندین تن محصول برداشت کرد که بیش از مقداری است که تاکهای ضعیف می توانند حاصل کنند. آنها معمولاً به یک سیستم آبیاری مجهز می باشند که علاوه بر آبیاری مانع از یخ زدگی آنها در بهار می شود.
از کاشتن آن در نواحی مرتفع به علت سردتر بودن زمستان آنجاها و احتمال یخبندان بهاره بایستی خوداری کرد . تلفات این گیاه علل الخصوص طی دوسال اول بعد از کاشت بسیار زیاد است و سرما و یخبندان بی موقع یا بیش از حد متعارف جوانه هایش را میسوزاند و سیاه میکند ، با این وصف جای نگرانی نیست زیرا در آینده نزدیک گیاه دوباره و این بار روی تنه اصلی دوباره جوانه می زند .

این گیاه بسته به قوت و مرغوبیت زمین تا شعاع چهارمتر گسترش می یابد لذا بجا است که یک دار بست سیمی نصب کرد و بوته را به روی آن کشید ، برای داربست سه عدد سیم به طول 70 سانتی متر ، 140 سانتی متر و 200 سانتی متر کافی است شاخه های جوان را به داربست می بندند .

تکثیر درخت کیوی

افزایش به وسیله بذر ، قلمه ، پیوند و کشت بافت صورت می گیرد . در افزایش توسط بذر جنسیت کیوی را تا زمان به گل رفتن یعنی 7 سالگی نمی توان تشخیص داد به همین دلیل خیلی مفید نمی باشد . در افزایش توسط قلمه ، قلمه چوب نیمه سخت آن را اواخر بهار تا اواسط تابستان گرفته و در سیستم مه افشان قرار می دهند .

گل در کیوی

گل های کیوی سفید رنگ بوده که در نهایت به زرد طلایی تغییر رنگ می دهند و هیچگونه شهدی ندارند اما رایحه خوشبویی را تولید می کنند . البته به دلیل نداشتن شهد برای زنبورهای عسل جذاب نیستند و به همین دلیل گرده افشانی درخت کیوی با مشکل مواجه می گردد . بایستی توجه داشت که گل ها در پایه نر زودتر از پایه ماده باز می شوند و این یکی از روش های تشخیص گیاه نر می باشد .

هرس درخت کیوی

برای گلدهی بیشتر بایستی درخت کیوی را هرس کرد ، که هرس تابستانه و استفاده از کند کننده های رشد سبب تحریک گیاه برای گلدهی بیشتر می شود . البته از پاهنگ برداری نیز استفاده می گردد .

تولید میوه

تعداد گل در کیوی بسیار زیاد است ولی تعداد کمی از آنها به میوه تبدیل می گردند . از عوامل آن عدم گرده افشانی ، سقط جوانه گل ، عدم تامین نیاز سرمایی ، متعادل نبودن نسبت بین برگ و میوه می باشند .

شاید مهمترین مسئله در پرورش کیوی گرده افشانی گل های آن باشد چرا که رابطه مستقیم با تعداد و اندازه نهایی میوه دارد . برای گرده افشانی بیشتر هم راههای زیادی است که از جمله مبارزه با علف های هرز به دلیل داشتن گل های جذاب تر از گل های کیوی ، رعایت اصول فاصله درختان گرده دهنده و گرده پذیر و راههایی برای جذب حشرات و بویژه زنبور عسل به باغ خود . البته فراموش نکنید برای افزایش میوه در کیوی گرده افشانی به صورت مصنوعی هم انجام می گردد .

هرس

تاکهای کیوی مثل تاکهای انگور شدیداً به هرس نیاز دارند. میوه آن روی نی های یکساله یا بیشتر رشد می کنند اما با پیر شدن نی ها خم می شوند.نی ها را باید بعد از سال سومشان برید و جایگزین کرد.

طبقه بندی

94 گونه ازکیوی به ثبت رسیده است که از بین آنها موارد زیر را برای میوه آن کشت می کنند:

● Actinidia deliciosaکه سابقاً Actinidia chinensis نامیده می شد و بیشترین نوع تجاری محسوب می شود.

● Actinidia chinensisکه شباهت بسیار زیادی به Actinidia deliciosaدارد اما گوشت آن به رنگ سبز ، زرد و حتی قرمز- زرد می باشد.

● Actinidia arguta, kokuwa, tara vineیا کیوی با دوام که کوچکتر است ( 15 –10گرم) و دارای گوشتی و پوستی سبز وخوراکی و مقاوم تر از A.deliciosa می باشد.

●کیوی مقاوم Actinidia cordifolia که مشابه A.argutaاست.

●کیوی مقاوم Actinidia purpurea که همانند A.arguta اما دارای گوشتی قرمز است.

● Actinidia kolomikta, kolomikta, arctic beautyیا کیوی شمالی که میوه هایی بسیار کوچک ( 8 گرم یاکمتر) تولید می کند و مقاوم ترین گونه محسوب می گردد ( تاحدود 40- درجه سانتیگراد).

● Actinidia polygama, silver vineدارای میوه هایی ریز است.

پرورش دهندگان ، با پیوند گونه های قبلی گونه های پیوندی را بوجود آورده اند.



چون عموماً نام گیاه معروف سفرس را برای این گیاه جدید بکارمی بردند میوه کیوی را سفرس چینی نامیدند. با این همه شرکت صادرات میوه و سبزیجات Turner و Growers نیوزیلند برای ایجاد تقاضاهای بیشتر این میوه نام کیوی را در سال 1959 برای آن انتخاب کرد ( برگرفته از نام پرنده بی پرواز بومی به همین نام). پرورش دهندگان نیز به تدریج این نام را بکار بردند و در سال 1974 نام کیوی بصورت نام رسمی تجاری این میوه درآمد. نام قدیمی آن هنوز گاهی اوقات در استرالیا مورد استفاده قرار می گیرد.

درآمریکای شمالی بخش "میوه" را از کلمه اصلی حذف کرده و فقط به آن کیوی می گویند و برای بیشتر مردم نام کیوی تداعی کننده میوه است تا پرنده ای به همین نام . این نوع کاربرد اشکالات کوچکی را بوجود آورد و بسیاری از مردم نیوزیلند را ناراحت کرد.برای جلوگیری از سردرگمی خارجیان درباره این موضوع که کیوی به معنی پرنده است یا میوه ویا فردی ازنیوزیلند،اکنون بیشتر کیویهای نیوزیلند تحت نام تجاری (zespri) است.

كود

در يک باغ کيوی در گرگان، درختان دوساله در باغ تحت تیمار کود زيستی بارور-2 منجر به توليد محصول به ميزان 2 تن در هکتار شده بود، در صورتی که در باغ شاهد هيچ محصولی برداشت نشده بود. لازم به ذکر است به طور کلی میزان میوه کیوی دو ساله بسیار اندک است.

كود كامل مايع(كلاته) مخصوص كيوي



كود كامل مايع كيوي كيوي از جمله محصولاتي است كه بيش از 90% توليد آن در باغات مازندران انجام ميشود. درختي است كه به سرما حساس بوده و از لحاظ نياز به عناصر غذايي به ازت، پتاسيم، گوگرد، فسفر، و منزيم نياز بالايي دارد. ازت: گلوگاه رشد گياه بوده و كمبود آن به شدت رشد كيوي را كاهش مي دهد. كمبود آن ابتدا در برگهاي پير و سپس در برگهاي جوانتر ديده مي شود زيادي ازت نيز رشد كيوي را كاهش مي دهد كه بصورت سوختگي بين برگها از حاشيه برگ شروع شده و به رگبرگهاي مياني مي رسد. از اين رو رساندن ميزان مناسب و مورد نياز اين عنصر به گياه در توليد آن نقش فراوان دارد. فسفر: با كمترين علائم ظاهري كمبود آن در كاهش رشد كيوي موثر مي باشد كمبود آن باعث لاغر شدن ساقهها و كوچك شدن برگها ميشود و زياد بودن فسفر درگياه نيز باعث اختلال در جذب عناصري مانند روي مي شود. پتاسيم: نخستين علامت كمبود آن كاهش رشد گياه در دوران شكوفه دهي و جوانه زدن است. كمبود پتاسيم در كاهش كيفيت محصول توليدي و پائين آمدن سلامت و شادابي گياه و محصول تاثير فراوان دارد، از علائم كمبود آن به پيچيدگي حاشيه برگها، تغيير رنگ برگ به قهوهاي، سوختگي و نكروزه شدن برگها، ريزش برگها و كوچك شدن ميوهها ميتوان اشاره كرد.

همچنين پوسيدگي شكوفه ها دركيوي تحت تاثير كمبود پتاسم ميباشد. كمبود پتاسيم به شدت عملكرد توليد ميوه را كاهش داده ، تعداد، اندازه و كيفيت محصول را تحت تاثير قرار مي دهد. منزيم: كمبود منزيم به سلامت و شادابي گياه لطمه شديدي وارد ميكند نكروزه شدن،تغيير شكل و رنگ شديد و حساسيت شديد گياه به آفات و بيماريها از مشكلات كمبود منزيم براي كيوي ميباشد. گوگرد: كمبود كوگرد نيز باعث كاهش شديد رشد گياه و توليد است. عناصر ريز مغزي مانند اهن، روي، منگز، بور، مس و موليبدن زماني مطرح مي شوند كه گيا ه از نظر تغذيه عناصر پرمصرف به خوبي حمايت شود وبراي يك توليد خوب و با كيفيت و همراه با مصرف عناصر پر مصرف، عناصر كم مصرف تأثير خود رانشان دهند. تأثيرعمومي عناصري مانند آهن، روي، مس و ... در كيوي بر كيفيت و عملكرد گياه و محصول آن مي باشد، كمبود آنها به كاهش رشد گياه ، بروز علائم ظاهري در پايين آمدن كيفيت گياه و محصول توليدي ، كاهش مقاومت گياه دربرابر آفتاب و .... دامن ميزند. علائم كاهش اين عناصر به صورت نكروزه شدن برگها ، تغيير رنگ برگها و كاهش رشد گياه بروز ميكند. كه با يك فرمول صحيح و رساندن مواد غذايي با كود مايع هامون در زمان مناسب به گياه به افزايش توليد، كيفيت و سلامت گياه و محصول خود ميرسيم.

ميزان مصرف : . ميزان مصرف : 5/2 الی 5/3 لیتر کود را در 1000 لیتر آب حل کرده سپس محلول پاشی انجام شود . محلول فوق قابل جذب از طریق برگ و ریشه می باشد

ترکيبات :



N=14% , P2O5=4% , K2O=8% , Zn=1000ppm , Fe=1250ppm



, Mn=700ppm , Mg=2000ppm , B=300ppm , Cu=200ppm



, Mo=40ppm



آفات

شپشك توت يك آفت بسيار خطرناك و پليفاژ در بسياري از كشورهاي جهان است . اين حشره با داشتن بيش از 40 ميزبان در بسياري از باغات دنيا در گروه آفات درجه يك جاي گرفته است . اين آفت از سال 1343 همراه با نهال هاي توت خارجي وارد استان گيلان گرديد و همراه با گسترش نوغانداري و انتقال نهال هاي توت به ساير استانهاي كشور، هم اكنون تمامي توتستانهاي ايران آلوده به اين آفت هستند. خطر عمده آن گسترش و اشاعه بر روي درختان ميوه مانند كيوي، هلو، گردو در نقاط مختلف كشور است. مشكلات عديده ناشي از سموم نباتي و عدم كارآيي لازم آنها بر روي اين سپردار، بررسي قدرت پارازيتيسم دو گونه زنبور پارازيتوئيد به نامهاي ‏‎Encarsia berlesei‎‏ و ‏‎E. faseiata‎‏ را ايجاب مي نمايد.


نگهداري كيوي


اگر کیوی شما نارس وسفت است یک عدد سیب کنار کیوی ها قرار دهید وانها را داخل ظرفی ریخته ودر یخچال قرار دهید.

هنگام خريد اين ميوه نمونهای از آن را در ميان انگشتان خود قرار دهيد و درصورتی كه بر اثر فشار جزیی، نرمي زير دستان خود احساس كرديد از خريدن آن صرفنظر كنيد. اين ميوه را میتوانيد در دمای اتاق نگهداری كرده، آنرا به مدت چند روز ذخيره كنيد. هرگز اين ميوه را كنار سيب، گلابی و سيب زمينی قرار ندهيد، زيرا از اين ميوهها گازی متصاعد میشود كه موجب رسيدن بيش از اندازه اين ميوه میشود. به علاوه، توصيه میشود هيچگاه كيوی بسيار نرم يا لك دار نخريد؛ اما در صورتی كه ميوه شما نارس است می توانيد آن را در كاغذ همراه ميوههايی نظير سيب، گلابی يا موز قرار دهيد تا فرآيند رسيدن تسريع شود. هرگز به اندازه ميوه توجه نداشته باشيد، زيرا در ميزان مواد مغذی موجود در آن تأثيری ندارد. تصور نكنيد ميوه درشتتر دارای مقدار بيشتری ماده مغذی است و ارزش تغذيه ای بيشتری دارد.

هشدار

اين ميوه از ميوههايی محسوب ميشود كه دارای اگزالات هستند. اگزالات تركيبی است كه وقتی وارد بدن ميشود ، در مايعات بدن باقی میماند و موجب بروز عارضه در اعضايی نظير كليهها و كيسه صفرا مي شود. به اين منظور اين ميوه براي افرادی كه مستعد سنگ كليه و سنگ كيسه صفرا هستند بايد با احتياط ميل شود. به علاوه، اگزالات موجود در اين ميوه، مانع جذب كلسيم میشود. به اين دليل نبايد حداقل 2 تا 3 ساعت قبل و بعد از مصرف لبنيات و حتی قرصهای كلسيم اين ميوه را تناول كرد تا مانع جذب اين ماده مغذی نشود.

منبع : گلها و گیاهان زینتی