لشمانیازیس (سالک) Leishmaniasis

لشمانیازیس (سالک) چیست؟

عفونت لشمانیایی توسط تک یاخته انگلی به نام لشمانیا ایجاد می شود که میزبان واسط آن پشه خاکی میباشد. پشه های خاکی آلوده به این انگل می توانند از راه گزش ، عفونت را به انسانها منتقل نمایند. پشه های خاکی فوق العاده کوچک بوده و به سختی با چشم دیده می

شوند. آنها تنها یک سوم اندازه پشه های معمولی هستند و بدون هرگونه سر و صدا پرواز می کنند! این پشه ها می توانند از راه گزش حیوانات آلوده به انگل نظیر جوندگان ، سگ یا انسان آلوده عفونی شوند و پس از آن خود با گزش حیوانات و انسانهای دیگر عفونت را منتشر کنند.

به ندرت ممکن است زنان باردار مبتلا ، عفونت را به نوزادشان منتقل نمایند. انتقال خون یا استفاده از سرسوزن آلوده نیز می تواند در انتقال عفونت مؤثر باشد.

باید دانست که اشکال مختلفی از این بیماری وجود دارد که دو نوع عمده آن شکل پوستی و احشایی است. شایعترین شکل این بیماری نیز شکل جلدی (پوستی) آنست. دلیل نامگذاری شکل احشایی نیز درگیر شدن اندامهای داخلی نظیر طحال ، کبد یا مغز استخوان است. گرچه

میزان رخداد نوع احشایی در مقایسه با نوع پوستی بسیار کمتر است اما شکل احشایی به مراتب خطرناک تر می باشد.

این بیماری را معمولاً در مناطق روستایی بیش از مناطق شهری می بینیم با این حال در حومه بعضی شهرها نیز وقوع آن محتمل است. سالک احشایی در مورد مسافرانی که به مناطق آلوده سفر می کنند به ندرت دیده می شود.

نشانه های بالینی :

فرد مبتلا به لشمانیازیس پوستی معمولاً زخم های پوستی را در مدت چند هفته پس از گزش نشان می دهد. هر چند که گاهی اوقات ممکن است ظهور زخم های پوستی چند ماه زمان ببرد. شخص مبتلا به نوع احشایی بیماری نیز معمولاً چند ماه بعد از گزش، علائم بیماری را بروز

می دهد. در مواردی نیز ممکن است یک تا چند سال این مسئله به تعویق بیفتد.

اشخاص مبتلا به شکل پوستی بسته به تعداد گزش یک یا چند زخم روی پوستشان خواهند داشت که به مرور زمان اندازه و ظاهر زخم ها تغییر می کند. اغلب ، این زخم ها بصورت یک آتشفشان در می آیند که لبه های آن برآمده بوده و مرکز آن نیز مانند دهانه آتشفشان ، فرورفته و

گود است. گاهی نیز این زخم ها دلمه می بندند و ممکن است دردناک یا گاهی هم بدون درد باشند. در مواردی غدد لنفاوی اطرف محل گزش متورم می گردند.( بطور مثال غدد زیر بازو در صورتی که زخم روی بازو یا دست باشد ممکن است متورم شوند.)

زخم های نوع پوستی عفونت خودبخود بهبود می یابند اما ممکن است این مسئله چندین ماه یا حتی چند سال بطول انجامد. پس از بهبود نیز جای زخم ها ظاهری ناخوشایند خواهد داشت.(دلیل نامگذاری سالک)

سالک احشایی هم باعث خستگی مزمن می گردد که با تب ، کاهش وزن ، تورم طحال و کبد(بزرگی شکم) و کم خونی ادامه می یابد و در صورت عدم درمان به مرگ بیمار منجر خواهد شد.

میزان وقوع بیماری :

سالک به طور تقریبی در 90 کشور و در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری در دنیا وجود دارد. بیش از 90 درصد موارد سالک پوستی در جهان در کشورهای افغانستان ، الجزایر ، برزیل ، عراق ، ایران ، پرو ، عربستان سعودی و سوریه متمرکز است. تعداد موارد جدید ظهور لشمانیازیس

پوستی در دنیا نیز هر سال حدود 5/1 میلیون مورد می باشد. از سویی دیگر بیش از 90 درصد موارد سالک احشایی در کشورهای بنگلادش ، برزیل ، هند ، نپال و سودان متمرکز و تعداد موارد جدید ظهور آن نیز حدود نیم میلیون مورد است.

تشخیص بیماری :

برای تشخیص بیماری، پزشک در ابتدا از بیمار درباره علائمی که او را درگیر نموده نظیر زخم های پوستی بهبود نیافته سؤال می کند. اگر فرد مبتلا ، زخم های پوستی داشته باشد احتمالاً پزشک وی را برای نمونه برداری مستقیم از زخم ها به آزمایشگاه مربوطه ارجاع می دهد تا زیر

میکروسکوپ وجود انگل بررسی گردد. همچنین ممکن است از روشهای آزمایشگاهی دیگر و کشت انگل برای تشخیص بیماری استفاده شود. بخصوص در موارد لشمانیازیس احشایی نمونه گیری از خون و بررسی وجود پادتن کمک کننده می باشد.

درمان بیماری :

اگر ابتلای به این بیماری اثبات شود پزشک نوع درمان را اعم از تزریقی ، خوراکی یا موضعی به شما پیشنهاد خواهد نمود. اغلب کسانی که مبتلا به شکل پوستی سالک هستند نیازی به بستری شدن در طول درمان ندارند در صورتی که ممکن است مبتلایان به سالک احشایی

بستری گردند. امروزه تلاشهای زیادی از سوی محققین برای دستیابی به واکسن و داروهای مؤثر جهت پیشگیری از وقوع عفونت در حال انجام است.

پیشگیری از گزش پشه های خاکی :

برای کاهش شانس ابتلا به این بیماری باید خود را تا حد امکان از معرض پشه های خاکی دور نگه دارید. برای پیشگیری از گزش پشه های خاکی در مناطقی که بیماری وجود دارد بایستی به نکات زیر توجه نمود :

1 حتی المقدور از بیرون رفتن در هنگام غروب تا طلوع آفتاب (زمان تاریکی شب) که پشه های خاکی بیشترین فعالیت را در این ساعات دارند خودداری کنید.

2- اگر در این زمان بیرون از منزل می روید تا جایی که ممکن است بدن خود را بپوشانید. به عنوان مثال از لباسهای آستین بلند و جوراب استفاده و از پوشیدن شلوارهای کوتاه پرهیز نموده و پیراهن خود را نیز حتی المقدور داخل شلوار بگذارید!

3 - از اسپری های دفع کننده حشرات بر روی بخش های برهنه بدن خود استفاده نمایید.

4 - اتاق خواب خود را بوسیله حشره کش ها اسپری نمایید.

5 - در و پنجره منزلتان را با توری و پرده بپوشانید و اگر چنین امکانی میسر نبود می توانید تخت خواب خود را با استفاده از پشه بند محافظت نمایید.

شخم زدن زمین های بایر ، خشک کردن باتلاق ها و آبهای راکد در مناطق روستایی را هم باید از جمله اقدامات مؤثر در جهت کنترل این بیماری دانست.

چرخه لیشمانیا :

http://emruzi.com/up/uploads/138841994631411.png

زخم ایجاد شده :

http://emruzi.com/up/uploads/138841998925031.jpg

منبع : iranva