سلام
دوستان هر چی گشتم منبعی بهتر از
از ویکی پدیا، دانشنامهٔ آزاد پیدا نکردم
استان سیستان و بلوچستان در جنوب خاوری ایران واقع است. این استان با حدود ۱۸۷٬۵۰۲ کیلومتر مربع وسعت، پهناورترین استان ایران می باشد و بیش از ۱۱ درصد وسعت این کشور را دربرمیگیرد. سیستان شامل زابل و شهرهای اطرافش است و بلوچستان دربرگیرنده بقیه شهرها از زاهدان تا چابهار می باشد.
سیستان و بلوچستان ۱۱۰۰ کیلومتر مرز با کشورهای پاکستان و افغانستان و ۳۰۰ کیلومتر مرز آبی با دریای عمان دارد و به دلیل قرار گرفتن در موقعیت راهبردی و ترانزیتی از اهمیت فراوانی برخوردار است به ویژه بندر چابهار که تنها بندر اقیانوسی ایران و آسانترین و بهترین راه دسترسی کشورهای آسیای میانه به آبهای آزاد است.
مردم استان سیستان و بلوچستان از قومیتهای بلوچ، سیستانی، فارسی زبان و پیرو اهل سنت و تشیع می باشند. این استان بیشتر آب و هوای گرم و خشک دارد اما در عین حال از تنوع آب و هوایی و اقلیمی ویژه ای برخوردار است و مناطق کوهستانی، جنگلی و باتلاقی نیز در این استان پهناور به چشم می خورد.
زاهدان مرکز این استان است که از طریق راه آهن با میرجاوه پاکستان ارتباط دارد و از سوی کرمان هم به راه آهن سراسری ایران متصل است. به زودی قرار است خط راه آهنی از سوی چابهار به مشهد و از آنجا به کشورهای آسیای میانه کشیده شود که این خط آهن نقش مهمی را در توسعهٔ این استان و خاور ایران ایفا خواهد کرد.
استان سیستان و بلوچستان با داشتن موقعیت راهبردی بازرگانی و ترانزیتی و دارا بودن کشاورزی و باغبانی (به ویژه میوه های استوایی و گرمسیری) و همچنین جاذبه های فراوان تاریخی و طبیعی و نیز صنعت در حال رشد از توانایی و ظرفیت فوق العاده ای برای توسعه و آبادانی برخوردار است و هم اکنون دولت ایران و بخش خصوصی، سرمایه گذاری های فراوانی را در این منطقه انجام می دهند.
جغرافیای استان
استان سیستان و بلوچستان با وسعتی حدود ۱۸۷٬۵۰۲ کیلومتر مربع ، پهناورترین استان ایران می باشد، که با قرار گرفتن در بین ۲۵ درجه و ۳ دقیقه تا ۳۱ درجه و ۲۷ دقیقه عرض شمالی از خط استوا و ۵۸ درجه و ۵۰ دقیقه تا ۶۳ درجه و ۲۱ دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ، از نظر جمعیتی از کم تراکم ترین استان های کشور است.
استان سیستان و بلوچستان از دو منطقه سیستان و بلوچستان تشکیل می شود و از شمال به استان خراسان جنوبی و کشور افغانستان، از شرق به کشورهای پاکستان و افغانستان، از جنوب به دریای عمان و از مغرب به استان های کرمان و هرمزگان محدود می شود.
شمال استان، برآمده از آبرفتهای رودخانه هیرمند، که بزرگ ترین دریاچه آب شیرین جهان را در خویش جای داده است. کوه خواجه تنها پشتهٔ بلندی می باشد که در منطقه مسطح سیستان خود نمایی نموده و نزد اهالی از قداستی خاص برخوردار است. دشت سیستان که در گروه اقلیم بیابانی میانه قرار دارد، بارشی کمتر از ۶۵ میلی متر را در سال دریافت می کند و میزان تبخیر در آن به بیش از ۵۰۰۰ میلی متر می رسد. این شرایط در مجموع باعث خشکی فیزیکی شدید محیط بوده و در سالهایی که میزان ورودی آب رودخانه هیرمند کاهش می یابد، خشکسالی های مخرب توسعه پیدا می کند. شریان حیاتی منطقه یعنی هیرمند نوسانات سالیانه قابل ملاحظه ای را نشان می دهد. وزش بادهای ۱۲۰ روزه که از اواخر بهار تا پایان تابستان می وزد در تشدید نیاز و خشکی محیط موثر است.
جنوب استان که وسعت متنوع اش را با دریای عمان گره زده است. این وادی دارای طبیعتی کوهستانی می باشد. مناطق جنوبی استان با توجه به مجاورت با دریای عمان و بهره گیری از بادهای موسمی اقلیم متفاوتی دارند. بالا بودن میانگین دما و پایین بودن نوسانات آن از مشخصه های اساسی اقلیم منطقه است. با توجه به پایین بودن بارش و عدم وجود منابع برفی کوهستانی اکثر جریانات رودخانه ای، موقتی و فصلی بوده و در بخش وسیعی از استان منابع محدود آب های زیر زمینی تنها امکانات تأمین آب بشمار می آیند. وجود مخروط آتشفشانی تفتان با ۳۹۴۱ متر ارتفاع در شمال بلوچستان مرکزی، شرایط اقلیمی متنوع و جالبی را فراهم آورده است . با توجه به دوره آماری ۱۳۷۵- ۱۳۵۹ میانگین بارش سالیانه استان ۸/۱۳۹ میلی متر و میانگین دمای سالیانه ۶/۲۲ درجه سانتی گراد، می باشد . از لحاظ تقسیمات کشوری استان دارای ۸ شهرستان، ۳۲ بخش، ۳۰ شهر، ۹۴ دهستان و حدود ۶۳۰۰ آبادی می باشد.
منابع طبیعی
وسعت استان و تنوع آب و هوایی، موجب بروز تنوع در پوشش گیاهی و غنای منابع طبیعی تجدید شونده گردیده است.جنگلهای حرا در گواتر بلوچستان بینظیر می باشد و انجیر معابد یکی از کهنسالترین درختان کشور بوده که در لیپار چابهار واقع است. حدود ۵۵ درصد از کل مساحت استان معادل ۰۰۰/۲۵۰/۱۰ هکتار را مراتع در برگرفته است که ۳۰۰ هزار هکتار مراتع خوب، ۷۵۰ هزار هکتار مراتع متوسط و ۲/۹ میلیون هکتار مراتع فقیر و خیلی فقیر می باشد. در استان بیش از ۱۲۰۰ گونه گیاهی که حدود ۷۰ گونه آن دارای ارزش دارویی و صنعتی می باشد شناخته شده است. از جمله می توان گونه های کهور، کنار، بنه، بادام، جش و گز روغن را نام برد. مساحت جنگل های استان که عمدتاً نیمه متراکم و کم تراکم هستند قریب به یک میلیون هکتار می باشد. همچنین حدود ۳/۶ میلیون هکتار را بیابان و شنزار در بر گرفته است.
مکان های تاریخی و مذهبی
• مسجد جامع • قلعه دوست محمد خان • قلعه چهل دختر • قبرستان اسپیدژ • کوه خضر • قلعه سرباز • مسجد کهنه قلعه • قلعه چهل دختر • قبرستان اسپیدژ • کوه خضر • قلعه سرباز • کوه بیرک مهرستان ( زابلی ) • کوه آتشفشانی تفتان • قلعه سیب سراوان • بقایای آتشکده کرکویه • شهر سوخته • کوه خواجه • چاه نیمه • قلعه سیب سراوان • تخت عدالت • زاهدان کهنه • سه کوهه • دهانه غلامان • قلعه رامرود • قلعه خاش • قلعه مچی • قلعه سام
تاریخ استان
سرزمین اساطیری سیستان و بلوچستان از دو ناحیه شمال و جنوب تشکیل شده است. سیستان امروزی که قسمت شمالی استان را در برمی گیرد، در کتاب اوستا، یازدهمین سرزمینی است که «اهورامزدا» آفریده. همچنین زادگاه رستم دستان قهرمان حماسی شاهنامه فردوسی می باشد. تاریخ نگاران سیستان را به گرشاسب، یکی از نوادگان کیومرث نسبت داده اند. نام سیستان از نام اقوام آریایی «سکا» اخذ شده است. «سکاها» در حدود سال ۱۲۸ قبل از میلاد، سیستان را به تصرف خود در آورده و در پهنه آن استقرار یافته اند.
«نیمروز» نام دیگر سیستان است. همچنین بنای بیشتر شهرهای سیستان را به پهلوانان اسطوره ای ایران چون زال، سام و رستم نسبت داده اند. زمانی سیستان جزو متعلقات دولت ساسانی به شمار می آمد که به دست اردشیر بابکان فتح شد و در سال ۲۳ هجری قمری، مسلمانان عرب این سرزمین را فتح کردند
اولین فرمانروای معروف ایرانی این سرزمین بعد از اسلام، «یعقوب لیث» صفاری بود.همچنین یعقوب لیث صفاری پس از شکست اعراب زبان فارسی را به عنوان زبان رسمی کشور اعلام کرد بعد از صفاریان، سامانیان، غزنویان و سلجوقیان نیز هر یک، مدتی در این سرزمین فرمان رانده اند.
سر زمین سیستان دارای مکان های باستانی ودیدنی فراوانیست مانند کوه خواجه که نام دیگر آن به زبان پهلوی (اوشیدا)است و به معنای کوه ابدی است. این کوه تنها بلندی دشت سیستان است و مورد تقدس زرتشتیان هم قرار دارد زیرا آنان بر این باورند که پیامبر دین زرتشت از آنجا ظهور می کند. کوه خواجه از سه سلسله زمانی در خود آثاری بجا دارد از سه سلسله اشکانیان ساسانیان و حکومت های اسلامی بعد از آن.
سرزمین بلوچستان امروزی که ناحیه جنوبی استان را تشکیل می دهد، در قدیمی ترین اسناد تاریخی به اسم «مکا» مشهور بوده و در نوشته های هرودت تاریخ نگار یونانی از آن به عنوان «گدروزیا» یاد شده است. به دنبال سقوط هخامنشیان توسط اسکندر مقدونی (۲۳۰ پ- م) وی مسیر بازگشت خود از هند را «گدروزیا» انتخاب کرده است. پس از ساسانیان توسط اعراب مسلمان، در زمان خلیفه دوم، اکثر مردم این سرزمین بلافاصله به اسلام گرویدند.
از زمان ساسانیان به بعد این سرزمین همواره جزیی از ایران محسوب می شد تا اینکه با دخالت بریتانیا در قرن نوزدهم میلادی عملاً به دو بخش غربی و شرقی تقسیم شد. از این به بعد بلوچستان مانند سایر ایالت ها و ولایت های کشور حکومت خان خانی داشت تا در سال ۱۳۰۷ ه. ش پس از شکست دوست محمدخان بارکزائی قدرت حکومت مرکزی در این خطه تثبیت شد.
تقسیم بندی مناطق
این استان براساس آخرین تغییرات شامل ۱۴ شهرستان است: ایرانشهر - چابهار - خاش - دلگان(به مرکزیت گلمورتی) - زابل - زابلی - زاهدان - زهک - سراوان - سرباز(به مرکزیت راسک) - سیب سوران(به مرکزیت سوران) - کنارک - هیرمند(به مرکزیت دوست محمد) -و نیک شهر.
همچنین این استان پهناور از ۴۰ بخش و ۳۶ شهر تشکیل گردیده است. بزرگترین و پرجمعیت ترین شهر استان زاهدان با بیش از ۵۶۷ هزار نفر جمعیت می باشد و کم جمعیت ترین شهر این استان شهر کوچک سرباز است که فقط ۱۰۴۷ نفر جمعیت دارد.
در سال ۱۳۷۸ خورشیدی ۹۹ درصد شهرهای سیستان و بلوچستان از شبکه لوله کشی و آب آشامیدنی سالم بهره ند بودند.
حدود مناطق استان
استان سیستان و بلوچستان از دو منطقه سیستان و بلوچستان تشکیل می شود که منطقه سیستان از سه شهرستان زابل، زهک و شهرستان هیرمند تشکیل می شود. منطقه بلوچستان از زاهدان که مرکز استان است شروع می شود و شهرستانهای زاهدان، خاش، سراوان، ایرانشهر، سرباز، نیکشهر، چابهار و کنارک - دلگان(به مرکزیت گلمورتی) - زابلی(مه گس قبلی)سیب سوران(به مرکزیت سوران)را شامل می شود.
فهرستی از نام شهرهای استان سیستان و بلوچستان ایران:
- ده یادگار
- زاهدان
- ابتر ایرانشهر
- ادیمی زابل
- اسپکه
- آسپیچ محمدی
- اسفند
- اسفندک
- اسماعیل آباد
- اسماعیل قنبرتی
- اسکل آباد
- آشار زاهدان
- ایرانشهر
- باتک
- بریس چابهار
- بزمان گیمان
- بمپور ایرانشهر
- بنت
- بنجار زابل
- پارود چابهار
- پایگاه هوائی (کنارک)
- پزم چابهار
- پسابندر
- پسکوه سیب و سوران
پلان چابهار
- پیپ ایرانشهر
- پیشین چابهار
- تمندان
- جالق ایرانشهر
- جزینک زابل
- جلگه چاه هاشم
- جهان تیغ زابل
- جکیگور چابهار
- چابهار / منطقه آزاد
- چاه شور
- چاه گیجی
- حسن خون
- حمیری
- حیط
- خاش زاهدان
- خمر
- خمک زابل
- خوشین
- دامن زاهدان
- دلگان ایرانشهر
- ده پیران
- دهپابید زاهدان
- دهک ایرانشهر
- دوست محمدخان
- راسک چابهار
- رمین چابهار
- ریگ ملک زاهدان
- زابل
- مهرستان ( زابلی)
- زهک زابل
- ژاله ای زابل
- ساربوک چابهار
- سبزگز پشتکوه
- سراوان
- سرباز ایرانشهر
- سرگه
- سنگان
- سوران ایرانشهر
- سکوهه زابل
- سیرکان بم پشت
- سیب سولان
- سیف آباد
- شاردر
- شهردراز
- شهرک / قرقری
- صدیق زهی چابهار
- علی آباد سرباز
- عورکی چابهار
- فنوج ایرانشهر
- قصرقند چابهار
- قلعه نو زابل
- کنارک چابهار
- کنت ایرانشهر
- کهک زابل
- کهیر چابهار
- کوپچ ایرانشهر
- کوه میتک
- گشت ایرانشهر
- گلخانی
- گوری زابل
- گوهرکوه / تمندان
- لهاباد
- لوتک
- مجتمع / علی اکبر
- مجتمع محمدشاه کرم
- محمدآباد
- محمدآباد زابل
- مسکوتان
- ملک حیدری
- میان کنگی
- میرآباد
- میرجاوه زاهدان
- میلک
- ناصری زاهدان
- ناهوک کوپک
- نجف آباد زاهدان
- نصرت آباد
- نصیرآباد
- نگور چابهار
- نوبندیان
- نوک آباد زاهدان
- نوک جوب ایرانشهر
- نیکشهر چابهار
- هدار بافتان
- هیت چابهار
- هیدوج ایرانشهر
