خصوصیات خاک ها و رسوبات :
1-جذب مواد مغذی
ذرات خاک، خصوصا رس ،بارهای ثابت منفی هستند. به علت اینکه داخل آن بار منفی است، خارج آن، پوسته ی خاک ،یون های مثبت را جذب کرده و به آنها میچسبد. یون هایی شامل مواد مغذی گیاه مثل :
Ca+2,NH4+2,Mg+2,K+.
رس 10 هزار بار بیشتر از ماسه سطح دارد که به رس ظرفیت خیلی بیشتری برای چسبیدن به مواد مغذی گیاه میدهد. پس تنها رس و هیومن ها، نه ماسه یا گل و لای، شدیدا به ظرفیت جذب کاتیون خاک کمک میکنند.
جذب کردن کاتیون ها توسط خاک، مواد مغذی بستر را از ورود به آب حفظ میکنند.. درواقع ذرات خاک حتی میتوانند مواد مغذی مثل مس را از آب در بالای سر خود بکشند.
در شکل زیر خاک و کاتیون های حذب شد ه را مشاهده میکنید:
ذرات خاک همچنین مواد مغذی به شکل آنیون مثل فسفات ها را جذب میکند (زیرا این یون های منفی به کاتیون های چسبیده به خاک وصل میشوند)،بنابراین فسفات به سهولت جذب و با آهن و اکسید های آهن واکنش میدهد.
درحقیقت، اگر خاک ساده به وسیله ی فسفات غلیظ آشفته شود ، سریعا فسفات را جذب میکند ،
تذکر: یک از تئوری های خیلی مهم در جلبک زدن تانک ها ، بررسی نسبت سیلیکات به فسفات هست. در صورت بالا بودن سیلیکات که نشات گرفته از سیلیکات آزاد شده از بستر ،شیشه ی آکواریم(در شروع) ، سیلیکات موجود درتعویض آب و یا کم بودن فسفات که در اوایل احداث آکواریم محسوس است ، باعث افزایش این نسبت شده و در نتیجه باعث رشد
diatom ها یا همون جلبک قهوه ای میشود، در صورت بالا گرفتن فسفات ، نسبت کوچک شده و در نتیجه شرایط برای جلبک های سبز ایجاد میشود.
مواد مغذی مثل فسفات، مس، molybdate و روی در رسوبات اکسید های فلزات موجوداند. گیاهان میتوانند این رسوبات را بوسیله ی مکش ریشه بالا بکشند. برای همین، تنفس ریشه باعث آزاد شدن Co2 درقسمت تیزی ریشه میشود که خاک را اسیدی کرده و این رسوبات را به آرامی حل میکند. ریشه ی گیاهان همچنین اسید های ارگانیک را فعالانه خارج میکند. مثل cirtric
oxalic و caffeic اسید، که به حل کردن آهن و فسفات کمک میکند. وقتی رسوبات اکسید فلزات شکسته میشوند، مواد مغذی میکرونی همراه با فسفات وارد خاک میشوندو ریشه های گیاه به راحتی این مواد مغذی را دریافت میکنند.
2-خاصیت ناهوازی بستر ها :
موضوع همیشگی بحث درباره ی حاصلخیزی و یا سمی بودن بستر، چگونگی هوازی یا غیر هوازی بودن آن است.
به طور ثابت، رسوبات طبیعی و بستر گیاهی خالی از اکسیژن است، پس لغت غیرهوازی ، به معنی بدون اکسیژن بودن، شدیدا بی معنی است. چیزی که
رسوبات غیرهوازی در آن تقاوت دارند، مقدار ظرفیت قبول اکترون ها میباشد.
برای مثال، یک بستر پر از مواد ارگانیک و PH خنثی، فعالیت باکتریایی و رها شدن الکترون ها را تشویق میکند. همچین بسترالکترون ها را انباشته میکند و در نتیجه، ظرفیت آن برای دریافت الکترون جدید کاهش پیدا میکند. در مقابل، بستر ماسه ای با مواد ارگانیک کمتر
الکنرون کمتری انباشه میکند و در نتیجه ظرفیت بالاتری برای جذب الکترون های جدید دارد. درحالیکه جفت بستر های بالا در نداشتن اکسیژن ممکن است شبیه به هم باشند، بستر ارگانیک دارای Redox خیلی پایین تری نسبت به ماسه دارد.
Redox یا Oxidation_Reduction Potential یک تعریف عددی و دقیق برای پتانسیل دریافت الکترون است. به سادگی این مقدار، تفاوت ولتاژ بین الکترود پلاتینیم و یک مبنا به عنوان الکترود هیدروژن است.
رابطه ی بین Redox و دریافت کننده های الکترون در یک آکواریم گیاهی به شکل زیر تعریف میشود :
آب آکواریم باید اکسیژن برای حضور ماهی داشته باشد، آب شامل مقدار زیادی از دریافت کننده ی الکترون مثل اکسیژن است، و در نتیجه Redox بالا و برابر با +800mV خواهد بود
این مقدار وقتی به داخل بستر میرویم شدیدا تغییر میکند، در یک لایه ی شن، باکتری های هوازی مقدار زیادی از اکسیژن را استفاده کرده اند، پس Redox بین 800 تا 200 کاهش پیدا کرده است.
با اینکه این لایه خالی از اکسیژن شده است، هنوز دریافت کننده های الکترون مثل نیترات وجود دارد که باکتری ها به سهولت از آنها استفاده میکنند. اگر ما از لایه ی شنی پایین تر حرکت کتیم، دریافت کننده های الکترون شدیدا کم میشوند. در کف لایه ی خاکی، Redox به مقدار منفی 200 میلی ولت کاهش پیدا میکند.
در اینجا باکتری های خاصی از سولفات و مواد ارگانیک استفاده میکنند تا الکترون ها را در پروسه های تخمیر خودشان دریافت کنند.
در جدول زیرواکنش های بین آب و رسوب را باضافه Redox مشاهده میکنید :
3-نواحی میکرونی اکسیده شده، مواد مغدی و سمی را در رسوبات نگهداری میکنند.
منطقه ی میکرونی اکسیده شده در واقع لایه ی بالایی رسوبات است. این منطقه رسوب را از بخش هوازی آب جدا میکند. با اینکه تنها ضخامت میلیمتری دارد شدیدا مهم است. اول ، مانع منتشر شدن مواد مغذی در آب میشود، برای مثال آهن دوبار مثبت که حلال است، در لایه های بالایی پخش میشود و در نهایت در منطقه میکرونی اکسید شده، نبدیل به اکسید های آهن و غیر حلال میشود.
برای اینکه فسفات به راحتی به اکسید های آهن متصل میشود، فسفات نیز در منطقه ی میکرونی اکسید شده به دام می افتد. برای همین، افزایش فصلی آهن اکسید شده سطح فسفات در سواحل دریایی را کنترل میکند
دوم، منطقه میکرونی اکسید شده، منطقه ی فعالیت باکتری های فراوانی است که مفید برای اکوسیستم آبی هستند. در اینجا باکتری های زیادی آمونیوم و هیدروژن سولفاد ایحاد شده در رسوبات پایینی را خنثی میکنند و مانع ورود سموم به آب میشوند. اکسید کننده های متان ، متان را تبدیل به دی اکسید کربن کرده و باعث رشد گیاهان میشود (این مواد در خاک بیشترند تا بسترهای گیاهی) Heteretrophic ها (یک نوع باکتری) مواد ارگانیک را تبدیل به مواد مغذی برای گیاه میکنند.
اگر لایه ی بستر غیرهوازی باشد تا اکسیده شده، میتواند مشکلاتی در سیستم اکولوژی ابی ایجاد کند
4-پایداری رسوبات و خاک ها ی زیر آب
رسوبات و خاک های زیر آب که در زمان طولانی در آب بودن، در مقدار PH و ReDOX بسیار ثابت هستند. PH خنثی در بستر خواستنی تر است. اگر PH خیلی بالا باشد، اکسید های فلز شکل میگیرند و مواد مغذی مثل آهن کمتر در دسترس گیاه قرار میگیرند. وقتی PH زیادی کم باشد، اکسید های فلزات حل شده، و آهن، آلومنیوم را ایجاد کرده و باعث مسمومیت گیاه میشود. مقدار PH 6.6 یک مقدار ایده آل برای بستر است که یک تعادل میان مواد مغذی و سمومیت آهن ایجاد میکند
تذکر: یکی از عوامل مهم ، در نگه داشتن خاک باغچه در آب قبل از استفاده در تانک، موضوع فوق میباشد.
---
در قسمت بعدی به ایراد های رسوبات و بسترهای گیاهی میپردازیم و نحوه ی استفاده از خاک و مهیا کردن آن برای تانک را بحث خواهیم
کتاب اکولوژی گیاهان آکواریمی، Echinodorous Press
ترجمه : از DarKfish