مایکوباکتریوم توبرکلوزیس (Mycobacterium tuberculosis)، گونه ای بیماریزا در جنس مایکوباکتریوم است. این
باکتری، عامل بیماری سل است.
مایکوباکتریوم توبرکلوزیس، اولین بار در سال 1882 توسط رابرت کخ کشف شد. به خاطر این کشف، کخ در سال 1905
جایزه نوبل را دریافت کرد. نام دیگر مایکوباکتریوم توبرکلوزیس، باسیل کخ است. این باکتری به دلیل داشتن موم (واکس)
در دیواره سلولی، نسبت به رنگ آمیزی گرم مقاوم است. به همین دلیل، برای رنگ آمیزی مایکوباکتریوم توبرکلوزیس از
روش زیل-نلسون (Ziehl-Neelsen) استفاده می شود. به این باکتری ها، اسید فاست (acid fast) می گویند.
مایکوباکتریوم توبرکلوزیس از نظر فیزیولوژی، میکروبی هوازی است که برای رشد خود به مقدار زیادی اکسیژن نیاز دارد.
مهمترین روش های تشخیصی بالینی مایکوباکتریوم توبرکلوزیس شامل تست پوستی توبرکولین، رنگ آمیزی اسید فست
(زیل-نلسون) و عکس برداری اشعه ایکس از قفسه سینه است. ژنوم مایکوباکتریوم توبرکلوزیس در سال 1998، تعیین
توالی شد.
پاتوفیزیولوژی :
مایکوباکتریوم توبرکلوزیس برای رشد خود نیاز به اکسیژن دارد. این باکتری به دلیل داشتن مقدار زیادی چربی در دیواره
سلولی نمی.تواند هیچ نوع رنگ باکتریولوژیکی را در خود نگه دارد. به همین دلیل، این باکتری، نه گرم منفی است و نه
گرم مثبت. از این رو، از رنگ آمیزی زیل-نلسون (رنگ آمیزی اسید
فست) استفاده می شود. تقسیم باکتری هر 15 تا 20 ساعت صورت می پذیرد که نسبت به سایر باکتری ها بسیار کند
است. به عنوان مثال اشرشیا کولی (E.coli) هر 20 دقیقه تقسیم می شود. باکتری، باسیلی کوچک است که می تواند
در برابر مواد گندزدای ضعیف مقاومت کند و در شرایط خشک
به مدت چندین هفته زنده بماند. دیواره سلولی غیرعادی باکتری که غنی از چربی ها (مانند اسید مایکولیک) است مسئول
مقاومت باکتری و یکی از شاخص های اصلی بیماریزایی است. هنگامیکه باکتری توسط ماکروفاژهای آلوئولار بلعیده می
شود، ماکروفاژها نمی.توانند باکتری را هضم کنند زیرا باکتری مانع از ادغام فاگوزوم با لیزوزوم می شود.
فاکتورهای بیماریزایی :
چربی ها : باکتری غنی از لیپیدها (چربی) است. مهمترین لیپیدها عبارتند از اسیدهای مایکولیک، موم (واکس –D) و
فسفاتیدها. مورامیل دی پپتید (بخشی از پپتیدوگلیکان) و اسید مایکولیک در تشکیل گرانولوم نقش دارد. فسفولیپیدها در
ایجاد نکروز پنیری (caseation necrosis) نقش دارند. فاکتور طنابی (cord factor) توسط سویه های بیماریزای
مایکوباکتریوم توبرکلوزیس تولید می شود و باعث می شود باسیل سل به شکل زنجیره های موازی
دیده شوند. فاکتور طنابی (ترهالوز دی میکولات) از مهاجرت گلبول های سفید جلوگیری می کند و در ایجاد گرانولوم های
مزمن نقش دارد
پروتئین ها : باکتری چند نوع پروتئین تولید می کند. این پروتئین ها در ازدیاد حساسیت تاخیری نقش دارند. آن ها موجب
واکنش توبرکولین می شوند.
تست پوستی توبرکولین، یکی از روش های تشخیص بالینی سل است.
قندها (پلی ساکاریدها) : باکتری دارای انواع مختلفی از پلی ساکاریدها است. این پلی ساکاریدها در حساسیت های نوع
فوری نقش دارند مانند آرابینوگالاکتان و آرابینومانان.
سویه ها :
سویه های مایکوباکتریوم توبرکلوزیس از نظر ژنتیکی، متنوع می باشند. بنابراین از نظر فنوتیپی نیز تفاوت دارند. در هر
منطقه جغرافیایی، سویه های خاصی حضور دارند. با این وجود، پژوهش ها نشان می دهند که این گوناگونی ها تاثیری بر
توسعه واکسن و روش های تشخیصی بالینی جدید ندارند.
ژنوتیپ بندی (genotyping) سویه ها، ابزار پژوهشی مفیدی از نظر همه گیرشناسی (اپیدمیولوژی) در هنگام شیوع سل
است. دو روش مهم در ژنویپ بندی سویه های مایکوباکتریوم، PFGE و تیپ بندی بر اساس VNTR است. تیپ بندی VNTR،
قدرت تمایز بیشتری نسبت به PFGE دارد و از نظر اجرا نیز ساده تر است. سه نوع روش تیپ بندی VNTR برای دسته بندی
سویه های مایکوباکتریوم توبرکلوزیس وجود دارد.
ETR : از 5 لوکوس(ژن) exact tandem repeat استفاده می شود. قدرت تمایز کمتری نسبت به PFGE دارد.
MIRU : مخفف اصطلاح mycobacterial interspersed repetitive unit است. قدرت تمایز آن، به خوبی PFGE است.
MIRU2 : از 9 لوکوس بیشتر نسبت به MIRU استفاده می کند. در ژنوتیپ بندی MIRU2، در مجموع 24 لوکوس (ژن) مورد
بررسی قرار می گیرند. قدرت تمایز بیشتری نسبت به PFGE دارد.
ژنوم :
ژنوم سویه H37Rv در سال 1998 انتشار یافت. ژنوم دارای 4 میلیون جفت باز و 3959 ژن است. وظیفه 40% از ژن ها
مشخص شده است و نقش احتمالی 44% دیگر از ژن ها نشان داده شده است. در داخل ژنوم، 6 ژن کاذب (سودوژن) نیز
وجود دارد. 250 ژن در متابولیسم اسیدهای چرب نقش دارند بطوریکه 39 تای آن در متابولیسم پلی کتیدهای ایجاد کننده
موم نقش دارند. این تعداد زیاد از ژن های محافظت شده بیانگر اهمیت تکاملی لایه موم برای زنده ماندن باکتری است.
پروتئین های اسیدی غنی از گلیسین توسط 10% از ژنوم کد می شوند. این پروتئین ها دارای موتیف N-ترمینال
محافظت شده.اند. حذف این موتیف ها موجب نقص در رشد باکتری در داخل ماکروفاژها و گرانولوماها می شود. 9 نوع
sRNA غیر کدکننده در باکتری شناسایی شده است. همچنین با استفاده از غربالگری بیوانفورماتیکی، 56 نوع sRNA دیگر
نیز شناسایی شده است.
طبق برآوردهای انجام شده در سراسر جهان، در هر ثانیه یک نفر با باسیل سل آلوده شده، در هر ۴ ثانیه یک نفر به بیماری
مبتلا می شود و در هر ١٠ ثانیه یک نفر در اثر ابتلاء به بیماری سل، جان خود را از دست می دهد. در سال ١٩٩٣ سازمان
بهداشت جهانی، سل را به عنوان یک فوریت جهانی اعلام کرد. میزان تلفات سالانه سل، حدود ۳ میلیون نفر گزارش شده
است که تعداد ۲ میلیون نفر از آن افراد بزرگسال و یک میلیون نفر از آن کودک می باشد. در سال ۲۰۰۴، میزان تلفات ناشی
از سل، حدود ۴ میلیون نفر برآورده می شود. یکی از مشکلات جدی در کنترل سل، بروز مقاومت داروئی است که به علت
موتاسیون در باسیل اتفاق می افتد و به دلیل عدم پیگیری دقیق و یا ناکافی بودن درمان، در حال شیوع در سراسر جهان،
به خصوص در کشورهای در حال توسعه می باشد. در حال حاضر بالغ بر ۵۰ میلیون نفر از جمعیت جهان، آلوده به باسیل
سل مقاوم به دارو هستند.
کشت باکتری :
زمان مورد نیاز برای تکثیر یک نسل از این باکتری حداقل ۱۲ ساعت است. پیدایش کلنی حداقل ۳ هفته و معمولن ۶ هفته طول
می.کشد. محیط کشت.های مورد استفده برای تکثیر این باکتری عبارتند از:
محیط کشت تخم مرغی که خود شامل ۲ محیط کشت:۱-لوونشتاین-جانسن(lewenstein-jensein)
۲-والن-اشتین جانسن( wallen-stein jensen ) است
محیط کشت آگاری:middlebrook
محیط کشت مایع
تست تشخیصی :
Aryl slfatase (که در توبرکلوزیس منفی است)
هیدرولیزِ twin80
nitarate+
niacin
محل تاثیر باکتری سل :
باکتری سل بیش از همه از راه هوا داخل بدن شده و ریه را مبتلا می.کند. عضوهای دیگری که پس از ریه بیشتر مورد
هجوم این باکتری قرار می.گیرند استخوانها و مفاصل هستند. روده ، پرده جنب ، پرده صفاق ، عنبیه چشم و پوست نیز
می.توانند به سل مبتلا شوند.
سل پوستی
این بیماری در افرادی که با حیوانات ، ضمایم آنها و یا فراورده های آنها سروکار دارند دیده می.شود. آغاز بیماری به صورت
برجستگیهای سفت و سخت و خشک و شاخی شکل در نواحی مخصوص بدن از جمله پشت دستها یا پاها ، اطراف
انگشتان ناحیه اطراف ناخنها و حتی در مخاط دهان هم دیده می.شود. این برجستگیها شبیه زگیل هستند و اطراف آن قرمز
و متورم که پس از ماهها رنگ آن تدریجا بنفش رنگ می.شود. درمان بیماری با مراجعه به پزشک متخصص و با عمل
سوزاندن با سوزن الکتروآگولاسیون و درمان عمومی سل انجام می.شود.
سل ریوی
این نوع سل که خطرناک.ترین و پر شایع.ترین نوع مسلولیت است در سابق به علت کمبود امکانات بهداشتی و درمانی
فراوان.تر بود ولی امروزه خوشبختانه کاهش یافته است. بروز آن در مراحل اولیه چنان مرموز و مخفی است که فقط به
کمک اشعه ایکس قابل رویت و تشخیص است. و با پیشرفت بیماری علایمی مانند سرفه ، تب و خلط خون.دار دیده
می.شود. با پیشرفت بیماری ممکن است این بیماری به سایر اندامها نیز انتقال یابد. کم شدن وزن ، عرق کردن به هنگام
شب و سینه درد از علایم دیگر این بیماری است.
عوامل. افزایش.دهنده. خطر
افراد بالای. 20 سال.
نوزادان. و شیرخواران.
بیماری. مزمنی. که. مقاومت. را کاهش. داده. باشد.
استفاده. از کورتیزون. یا داروهای. سرکوبگر ایمنی.. این. داروها ممکن. است. سل. غیرفعال. را مجددا فعال. کنند.
شرایط. زندگی. شلوغ. یا غیربهداشتی.
سوءمصرف. الکل. و دارو
ایدز
افراد بی.خانمان.
بیماران. خارجی. یا پناهندگان.
پیشگیری:
واکسیناسیون. با واکسن ب.ث.ژ (گونه.ای. از باکتری.های. ایجادکننده. سل.). این. کار ممکن. است. از عفونت. پیشگیری.
کند یا شدت. و مدت. عفونت. را کاهش. دهد.
درمان. پیشگیرانه. به. مدت. چند ماه. با ایزونیازید در صورت. مثبت. بودن. آزمون. پوستی. توبرکولین.
آزمایشهای تشخیصی. :
آزمون.های. تشخیصی. می.توانند شامل. آزمون. پوستی. توبرکولین .، بررسی.های. آزمایشگاهی. خون. ، بررسی. خلط.
و رادیوگرافی. قفسه. سینه. باشند. در صورت. شک. به. سایر اختلالات. ، کشیدن. مایع. نخاع. ، برونکوسکوپی. و
بیوپسی. از مغز استخوان ممکن. است. انجام. شود. ممکن. است. جدا کردن. یا بستری. کردن. فرد مبتلا به. سل. لازم.
نباشد. این. بیماری معمولا قبل. از تشخیص. گسترش. می.یابد. بیماران. احتمالا 10 روز تا 2 هفته. پس. از درمان.
غیرعفونی. می.شوند. گاه. از شما درخواست. می.شود نمونه. خلط. 24 ساعته. خود را برای. بررسی. آزمایشگاهی.
جمع. کنید تا مشخص. شود که. آیا سل. همچنان. فعال. است. یا خیر.
داروها :
داروهای. ضد سل. معمولا به. مدت. 12 - 9 ماه.. همزمان. چند نوع. داده. می.شود تا از مقاومت. باکتریایی. به. داروها
پیشگیری. گردد. سل. بطور فزاینده.ای. نسبت. به. آنتی.بیوتیک.های. رایج. مقاوم. شده. است..
درمان سل با خوراکیهای طبی
درمان با سیر: سیر ضد عفونی کننده بسیار قوی است. خوردن سیر و نارگیل کوبیده مخلوط با آب لیموی تازه بسیار موثر
است.
درمان با گردو: گردو برای درمان سل و بیماری دیابت بسیار مفید است. چون سرشار از ویتامینهای A و B ، آهن و مس
است. 50 درصد آن چربی است به همین دلیل برای
افراد مسلول و مبتلایان به دیابت تجویز می.شود.
اثرات مفید عسل روی افراد مسلول: در نتیجه تجریبات زیاد مشخص شده است که تعدادی از مسلولین با مصرف مقدار
زیاد و مداوم عسل بهبود یافته.اند.
تصویر باسیل سل در رنگ آمیزی اسید فست به رنگ صورتی :
منابع : biomic.blogfa.com - ویکیپدیا - persianlab
به انجمن امروزی خوش آمدید لطفا وارد شوید یا ثبت نام کنید
