غازها (geese) پرندگانی باهوش و زیبا هستند. جثه غازها متوسط و گردن آنها نسبتا دراز است. پاهای آنها بلند است. دم غازها بلند و نوک آنها نسبت به جثه آنها باریک میباشد. رنگ گونههای این جنس تقریبا یکسان است و گردن آنها نسبت به قوها کوتاهتر و ستبر است. غازها پرندگان ویژه نواحی شمال میباشند و پرندگانی مهاجرند. در جلگه و یا در جنگلهای قطب شمال زاد و ولد میکنند.گونهای از پرندگان است که متعلق به خانوادهٔ مرغابیسانان (Anatidae) هستند. خانواده مرغابیسانان شامل قوها میشود که تیره تر از غازها هستند.این نوع از غازها در زیرخانواده غازسانان (Anserinae) و به گروه آنسرینی (Anserini) تعلق دارند. تعدادی از مرغابیها که از خانواده مرغابیهای وحشی هستند به نام غاز معروفند.
حیات این حیوانات وابسته به آب است. نوع بیشتر غازها در اروپا، آسیا و آمریکای شمالی به طور جدی از نوع پرندگان وحشی و مهاجر هستند که برای گذراندن زمستان از شمال به جنوب میآیند. غازها قرنها در یک جا (بدون مهاجرت)زندگی میکردند. در مغرب (اروپا) غازها از خانواده گریلگ (Greylag) هستند اما در آسیا غازهای کمی (از نوع گرلگ) پرورش یافتهاند. همه غازها اکثرا گیاه خوارند و میتوانند آفتهای گلولههای پشمی (کاه) که محصول زمینهای زراعتی است بخورند و یا در استخرها (آبگیر) و مناطق پر علف شهری ساکن میشوند. آنها همچنین در فرصتهای مناسب بی مهرگان را برای خودشان میگیرند و میخورند، غازهای محلی انواع غذا را امتحان میکنند. غازها معمولا برای ادامه زندگی جفت گیری میکنند گرچه شمار کمی از غازها پس از جفت گیری از هم جدا میشوند. غازها گرایشی برای تخم گزاری و نگهداری از آنها دارند. همچنین غازها از آشیانه وجوجه غازها مراقبت میکنند که این کار باعث ادامه بقای آنه میشود.
غازها چراگاهها را به محیط آبی ترجیح میدهند. سر غازها بزرگ است و ناحیه بین دو چشم و نوک آنها پوشیده از پر میباشد. رنگ بدن آنها قهوهای شتری است و بعضیها رنگ سفید دارند. نوک در گونههای گوناگون به رنگ زرد ، نارنجی و یا صورتی است. غازها در سن دو سالگی بالغ میشوند. این پرندگان به صورت گروهی در علفزارها تغذیه میکنند.
نحوه زندگی
پرندگانی گروهی هستند و در فصل مهاجرت گروههای بزرگی را تشکیل میدهند. بسیار باهوش میباشند و در موقع تغذیه یک پرنده سایرین را از خطر با خبر میکند. خطر را خیلی زود حس میکنند. گروهی که در حال مهاجرت هستند شبها را در سواحل ، نیزارها و دریاچهها میگذرانند و صبح زود به سوی مزرعه برای تغذیه میروند. در نیمه روز به سوی آب برمیگردند و پس از آب خوردن به استراحت میپردازند و بعدازظهر مجددا برای تغذیه میروند.
در تاریکی با جنجال و سر و صدا به محل استراحت میروند و در حین پرواز حرکات جالبی نشان میدهند. شناگرند و به فرو رفتن در آب سازش ندارند ولی هنگام احساس خطر در آب فرو میروند. کمتر غذا از آب میگیرند. در موقع اضطراب و هیجان گردن را بطور افقی در امتداد بدن میکشند و سر را بسوی بالا نگهداشته و تولید صدای ویژهای میکنند سپس با سر و صدا به سوی دشمن خود حمله میکنند.
آشیانه غازها در مجاورت آب در کنار تخته سنگها و روی زمینهای علفی است و در لانهسازی مهارت ندارند. شکل و اندازه لانه بر حسب گونه فرق میکند. پرنده نر از آشیانه نگهداری میکند و در نگهداری جوجهها به پرنده ماده کمک میکند. غازها همیشه یک نر و یک ماده باهم زندگی میکنند. دوره روی تخم خوابیدن ۳۰ – ۲۴ روز است. غازها عمر درازی دارند و سن آنها را تا ۵۰ سال ذکر کردهاند.
تاریخچه اهلی کردن غاز
تاریخچه اهلی شدن غاز بسیار قدیمی است به طوری که نقوش زیادی از غاز در مقبره های مصریان قدیم برجای مانده است . در افسانه های تاریخی آمده است که در سال ۳۹۰ قبل از میلاد ، شبی اقوام وحشی گل ها قصد حمله به سنای رم را داشتند اما سروصدای غازها موجب آگاهی مردم شد و این امر باعث شد تا شهر رم از حمله آنان نجات یابد واز آن زمان به بعد غاز در بین رومیان از شهرت و محبوبیتی خاص برخوردار گردید . هومر در ۳۸۸ سال قبل از میلاد مسیح تاریخچه ای در مورد پرورش غاز در روم نگاشت . سپس بره Brehh طبیعی دان مشهور برای اولین بار شرح و خصوصیات غاز را به رشته تحریر درآورد . در قرن هفدهم میلادی مطالعات جانورشناسی بر روی غاز شروع شد و بلون Belon مشخصات دو نوع از غازهای موجود را ذکر کرده است .
نژادهای اهلی غاز
نژادهای استاندارد شده ای که از غاز امروزه در ایالات متحده آمریکا وسایر نقاط دنیا وجود دارد ، اغلب از نژاد وحشی خاکستری بوجود آمده است . نژادهای اقتصادی که امروزه در اغلب پرورشگاه های مخصوص غاز در دنیا وجود دارند عبارتند از :
نژاد تولوز: نژاد فرانسوی و منسوب به شهر تولوز است و بیش از هر نژاد دیگر از نظر تولید گوشت مورد توجه قرار گرفته است زیرا دارای جثه بزرگ بوده واصلاح شده می باشد . وزن در غازهای نر بالغ در حدود ۱۱/۷ کیلوگرم و در غازهای ماده بالغ در حدود ۹ کیلوگرم می رسد . بدن حجیم ، پهن پایین افتاده و جمع و جور و تقریباً کم پر است .
نژاد امبدنبه: این نژاد آمدن (Emden) نیز می گویند . این نژاد آلمانی است و ابتدا در شهر برمن Bermen آلمان پرورش داده می شد وبه همین نام نامیده می شد ، ولی چون اولین بار از شهر آمدن آلمان به انگلستان برده شد ، از این رو به نام نژاد آمدن معروف گردید .نژاد مذکور یکی از نژادهای محبوب غاز است که از نظر تولید گوشت قابل توجه است زیرا دارای جثه ای بزرگ است ولی بدن مانند نژاد تولوز پایین افتاده و جمع و جور نیست . پر وبال ها نارنجی سایه دار می باشد . رنگ منقار روشن تر از رنگ پاهاست و رنگ چشم ها آبی درخشان است .
نژاد چینی: نژاد چینی از نظر وزن و جثه به پای دو نژاد تولوز و امبدن نمی رسد ولی از نظر شکل ظاهر کاملاً از دو نژاد دیگر متمایز است . بدن کاملاً مستقیم است و پاها و گردن نسبت به بدن تقریباً بلندتر می باشد . این نژاد یک برجستگی دگمه مانند در قاعده منقار دارد . از نظر رنگ دو نوع از این نژاد وجود دارد . یکی نوع قهوه ای و دیگری نوع سفید است .
نژاد آفریقائی (African): یکی از نژادهای سنگین وزن غاز است که استاندارد شده است . این نژاد برای اولین بار در سال ۱۸۷۴ معرفی گردید ودر دو گونه قهوه ای ( یا خاکستری ) و سفید وجود دارد . این نژاد از نژاد چینی بوسیله بدن سنگین و گردن ستبر و کلفت خود متمایز می گردد . دارای بدنی عمیق ، طویل بوده و جناغ کشیده می باشد و بدن را تقریباً مستقیم نگه می دارد . پرنده های بالغ این نژاد دارای برجستگی دگمه مانند و بزرگی در انتهای بالای منقار می باشند . رنگ این دگمه ممکن است در اثر سرما و یا هنگام عصبانیت و آزار تغییر کند .
نژاد کانادائی (Canada): نژادی بزرگ وزیبا با گردنی راست و بلند و سیاه و لکه ی سفید مانند کروات در زیر گلو است و به همین دلیل « غاز کروات » نیز نامیده می شود . این غاز از غازهای وحشی امریکای شمالی سرچشمه می گیرد که وزن آن از ۵/۱ کیلو تا ۶ کیلوگرم متغیر است . به علت وحشی بودن بهتر است آن ها را در محیط های بسته نگهداری کرد و یا این که به موقع پرهای آن ها را قطع کرد . چنانچه مدت مدیدی نگهداری شود به خوبی اهلی و خانگی می شود .
نژاد سبواستوپول: غازی سفید با جثه متوسط است که به خاطر پرهای بلند فر دار معروف است و پرهای مذکور تمامی بدن پرنده را می پوشاند . وزن غاز نر آن در حدود ۵ تا ۶ کیلوگرم ووزن غاز ماده آن در حدود ۴ تا ۵ کیلوگرم است . منقار و ساق پا به رنگ نارنجی و چشم ها به رنگ آبی روشن است . منشأ این نژاد قاره اروپا و در امتداد رودخانه دانوب و در اطراف دریای سیاه می باشد .
نژاد زرد آمریکایی: این نژاد جزو نژاد های متوسط الجثه می باشد و غاز نر آن در حدود ۸ کیلوگرم و غاز ماده در حدود ۷ کیلوگرم وزن دارند . چشمان آن به رنگ فندقی تیره و رنگ منقار وساق پا و پنجه ها نارنجی است .
نژاد زرد بریکون: این نژاد در سال ۱۹۳۰ میلادی در ایالت ولز انگلستان به وجود آمد و اولین نژاد از نژاد های زرد بود که استاندارد گردید . این نژاد جزو نژادهای متوسط غاز بوده و ساق پای آن صورتی رنگ است و پنجه پا و منقار و چشم به رنگ قهوه ای است .
نژاد فرانکونیان: ژادی کهن و آلمانی است که از بخش شمالی ایالت بواریا Bavaria آمده است و نژادی کوچک است که وزن آن در حدود ۴ تا ۶ کیلوگرم است وروش نگهداری آن بسیار ساده و آسان است . معمولاً به دو گونه قهوه ای و آبی روشن دیده می شود و گونه آبی روشن آن آخیراً به وسیله موسسه استاندارد آلمان پذیرفته شده است .
نژاد لینی: این نژاد در نزدیکی اولدنبرگ Oldenburg آلمان به وجود آمده است و از نژادهای متوسط الجثه بوده که به خوبی چرا می کنند و می تواند در مسافت های طولانی به چرا بپردازد . اندامی عمودی وقائم دارد و ناحیه خلفی بدن را مستقیم نگه می دارد ، معمولاً به دو رنگ سفید وخاکستری دیده می شود . وزن غاز نر در حدود ۷ کیلوگرم ووزن غاز ماده در حدود ۵ تا ۶ کیلوگرم است . این نژاد توجه کافی به جوجه های خود مبذول می کند .
نژاد لیپی گانز: نژادی آلمانی وبسیار نادر است که اطلاعات چندانی در مورد آن موجود نیست . معمولاً به رنگ سفید است و منقار آن نوک تیز وصورتی رنگ است .
نژاد نرماندی: این نژاد متعلق به منطقه نرماندی فرانسه می باشد واز مشخصات ممیزه آن امکان تفکیک نر وماده از روی رنگ می باشد ، به طوری که غاز نر همیشه سفید رنگ است ، در حالی که غاز ماده به رنگ سفید وخاکستری است . رنگ چشم های این نژاد همیشه آبی است . غاز نر در حدود ۴/۵ تا ۵/۵ کیلوگرم و غاز ماده در حدود ۴ تا ۵ کیلوگرم وزن دارد .
نژاد سفید نروژی: این نژاد نروژی به منظور تامین گوشت مناسب به وجود آمده است . غاز نر در حدود ۹ کیلوگرم وزن دارد ، در حالی که وزن غاز ماده در حدود ۸ کیلوگرم است . متاسفانه این نژاد امروزه در نروژ بسیار کمیاب شده است . نژادی مقاوم ، دلیر و خودکفاست . غاز ماده مادر خوبی برای جوجه های خود می باشد و قادر است که سالیانه در حدود ۱۰۰ عدد تخم بگذارد ، البته به شرطی که مجبور نباشد بر روی تخم ها بخوابد .
نژاد مهاجر: این نژاد را نیز می توان از روی رنگ تعیین جنسیت کرد ، به طوری که غازهای نر همگی به رنگ سفید و با چشم های آبی می باشند ، اما غاز ماده به رنگ خاکستری بالکه سفید بر روی سر وچشم قهوه ای می باشند . منقار وپاها در هردو جنس نارنجی است . جوجه یک روزه نر ، زرد یا نقره ای با منقاری روشن است ، در حالی که جوجه یک روزه ماده خاکستری سبز فام با منقاری تیره است .
نژادهای وحشی غاز
غاز باقلا (Anser fabalis): غاز باقلا دارای ۶ گونه است که فقط یکی از آنها در ایران یافت میشود. این غاز را غاز پازرد نیز نامیدهاند. علت آنکه به این غاز ، غاز باقلا میگویند این است که هنگام برداشت محصول باقلا به انگلستان میرسد و از دانه باقلا تغذیه مینماید. این غاز از نظر محل زندگی به دو گروه تقسیم میشود. عدهای که در جنگلهای نیمکره شمالی زندگی میکنند و به اسم غاز باقلای جنگلی نامیده میشوند. در حالی که نژاد دوم در زمینهای توندرا و جلگههای نیمکره شمالی زندگی میکنند و به آنها غاز باقلای جلگهای نام نهادهاند.
پرنده نر و ماده غاز پیشانی سفید (Anser albifrons): غاز پیشانی سفید دارای جثهای ظریف تر و کوچکتر از غاز خاکستری است. در ناحیه تاج ، پیرامون گونه ، در پایه نوک و پیشانی بخش سفید رنگی دیده میشود، به این جهت غاز پیشانی سفید خوانده میشود. نوک آنها صورتی رنگ است و رنگ بدن آنها قهوهای مایل به خاکستری است و از غاز خاکستری پررنگتر است. این غازها در زمینهای جلگهای ، رودخانهها و دریاچهها و برفراز تپههای علفی کوچک لانهسازی میکنند و فعالتر از غاز خاکستری و غاز باقلا هستند. حیطه تخمگذاری آنها شمال روسیه تا جنوب سیبری است.
غاز خاکستری یا (Anser anser) نر و ماده این غازها در زمان بالغ شدن به رنگ قهوهای متمایل به خاکستری است. نوک آن صورتی و بدون علامت سیاه است. این پرنده ۷ – ۴ عدد تخم میگذارد. تخمها به رنگ سفید و شبیه تخم مرغ است. این غاز در نواحی معتدله نیمکره شمالی زندگی میکند. صدای آنها شبیه غاز اهلی است. این پرنده در مجاورت آب در پناه بوتهها و نیزارها آشیانهای از جنس مواد گیاهی میسازند و از گیاهان نورسته تغذیه میکنند. در جزایر کوچک گروه این پرندگان دیده میشود.
تولید مثل غاز:
تخمگذاری در غازها در اوائل پاییز شروع می شود . برای جمع آوری تخم غاز مخصوص جوجه کشی باید غازهای تخمی را مورد انتخاب قرار داد و بهترین آن ها را از نظر وزن و تعداد تخم و سلامت بدن و بنیه انتخاب نمود . معمولاً با این منظور غازهائی را انتخاب می کنند که دارای وزن متوسط هستند . از چند ماه قبل از جمع آوری تخم جوجه کشی ، غاز نر و ماده را برای جفت گیری بین هم رها می کنند . تشخیص جنسیت در غازها به خصوص در غازهای جوان مشکل است غازهای نر معمولاً بزرگ تر و وحشی تر از غازهای ماده هستند . غازهای ماده دارای طبعی ملایم و آرام بوده و کم و بیش ترسو به نظر می رسند . غازهای نر اغلب وحشی و جنجو می باشند و حتی بعضی اوقات بدون هیچگونه دلیلی به اطفال و پرندگان دیگر حمله می کنند . غاز نر دارای صدائی بلند است درحالی که غاز ماده دارای صدای بم و وحشی می باشد . گردن غاز نر بلند تر از غاز ماده بوده و حجیم تر می باشد . اگر جمع آوری تخم جوجه کشی در بهار انجام گیرد باید از پاییز غازهای نر و ماده را بین هم انداخت معمولاً جفتگیری بین غازها در تمام مدت سال انجام می گیرد.
منبع:eggborn
به انجمن امروزی خوش آمدید لطفا وارد شوید یا ثبت نام کنید
