تست کلسترول خون

[علی بختیاری]

شرح تست


چون كلسترول مهمترين چربي موثردربيماري آرتريواسكلروتيك است آزاد و متصل بهLDLsآن سبب افزايش ريسك بيماري هاي

آرتريواسكلروتيك عروق مي گردد..پايين بودن سطح كلسترولازحدطبيعي نشان دهنده بيماري شديد كبدي است،چراكه كبدمسئول

متابوليزه كردن فراورده هاي كلسترولي خوراكي است.همچنين سوء تغذيه سبب كاهش سطح كلسترول مي شود.

سنجش كلسترول به عنوان جزيي از آزمايش توتال ليپيدهاLipid Profileانجام مي گيردكه علاوه برآن ليپوپروتئين هاوتري

گليسريدهارانيزاندازه گيري مي كنند،چراكه كلسترول به تنهايي نشانگردقيقي ازبيماري هاي قلبي نيست.بين سطوح طبيعي

ومقاديرخطرسازكلسترول همپوشاني قابل توجهي وجوددارد.ممكن است مقاديركلسترول دريك فردازيك روزتاروز ديگر

%15تغييركند.تغييرات وضعيتي نيزمي تواندروي اين مقدارتاثيربگذارد.بعصي ازبيماري هاي خاص نيزروي سطح كلسترول تاثيرمي

گذارند.

عوامل تداخلي

حاملگي سطح كلسترول رابالا مي برد.

اوفوركتومي سطح كلسترول رابالا مي برد.

داروهاي افزاينده مقداركلسترول:

هورمون آدرنوكورتيكوتروپيك،استروئ يدهاي آنابوليزان،بتابلوكرها،كور تيكواستروئيدها،اپي نفرين،داروهاي خوراكي جلوگيري

ازبارداري،فني توئين،سولفوناميدها،ديورتي ك هاي تيازيدي،سيكلوسپورين وويتامينD

داروهاي كاهنده مقدار كلسترول:

آلوپورينول،آندروژن ها،عوامل اتصال يابنده به املاح صفراوي،كاپتوپريل،كلرپروپا ميد،كلوفيبرات،كلشي سين،كولستي

پول،اريترومايسين،ايزونياز يد،( Cytomel) يا liothyronine sodiumلوواستاتين،مهاركننده هاي مونوآمينواكسيداز،نئومايسي ن

خوراكي،نياسين ونيترات ها

رژیم قبل از تست :

حدود14-12ساعت قبل آزمايش بايد غذاي كم چرب مصرف شود وبعدآن ناشتا بود.

نوشيدن آب بلامانع است.

رژيم غذايي مصرف شده طي دوهفته اخيرمي تواندروي نتيجه تست تاثيربگذارد.

24 ساعت قبل تست نبايدالكل مصرف كرد.

شيوه كارحين تست:

5تا10 ميلي ليترخون رادرلوله سرقرمزبريزند.(لوله لخته )

بعدتست:

روي محل خون گيري فشارداده ياپانسمان فشارنده قرارگيرد.

بايدمراقب خونريزي محل خونگيري بود.

بايدبه بيماران باسطح كلسترول بالا،مصرف غذاي كم كلسترول ،ورزش وتناسب وزن بدني راتوصيه نمود.

يافته هاي غيرطبيعي

افزايش سطح كلسترول:

هايپركلسترولمي،هايپرليپيد مي،هايپوتيروئيدي،ديابت قندكنترل نشده،سندرم نفروتيك،بارداري،مصرف غذاي باكلسترول

بالا،گزانتوماتوز،هايپرتان سيون،انفاركتوس ميوكارد،آترواسكلروز،سيروز صفراوي،استرس،نفروز

كاهش سطح كلسترول:

سوءجذب،سوءتغذيه،هايپرتيرو ئيدي،داروهاي پايين آورنده كلسترول،آنمي پرنسيوز،آنمي هموليتيك،بيماري كبدي،انفاركتوس

حاد ميوكارد

میزان طبیعی :

بالغين:كمتراز200 ميلي گرم دردسي ليتر (در زنان به دلیل وجود هورمون استروژن سطح HDL بالاتر می باشد. )

كودكان:200-120ميلي گرم دردسي ليتر

شيرخواران:175-70ميلي گرم دردسي ليتر

نوزادان:135-53ميلي گرم دردسي ليتر

کودکان و آزمایش کلسترول خون

خیلی ها تصور می کنند که افزایش چربی های خون فقط مربوط به بزرگسالان است. ولی باید بدانید: این امکان وجود دارد که کودکان در سن 2 سالگی مبتلا به

کلسترول بالا شوند ولیکن همه آنها نیاز به پایش سطوح کلسترول ندارند. آکادمی متخصصین اطفال آمریکا پیشنهاد می کند که تست کلسترول (پروفایل چربی های

ناشتا) تنها در کودکان سنین 2 تا 10 سالی با سابقه فامیلی کلسترول بالا و یا سابقه فامیلی بیماری عروق کرون زودرس صورت گیرد . در این حالت چنانچه کودک در

آزمایش اول سطوح نرمال کلسترول داشته باشد، شاید لازم باشد که پزشک متخصص کودکان شما پیشنهاد آزمایش بار دوم به منظور دوباره تست شدن را خواهد داد

.همچنین آکادمی فوق پیشنهاد می کند تست کلسترول در کودکانی که سابقه فامیلی کلسترول بالا در آنها مشخص نیست ولیکن خود کودک دارای فاکتورهای خطر

کلسترول بالا مانند چاقی ، فشار خون بالا و یا دیابت است صورت پذیرد .

كلسترول چگونه در خون انتقال مي يابد؟

كلسترول همچون ديگر چربي ها و روغنها محلول در آب (خون) نبوده و به كمك يك پروتئين خاص موسوم به ليپوپروتئين ها LIPOPROTEINS و تركيب با آنها در جريان خون

انتقال مي يابد. كلسترول و تري گليسريدها پس از جذب از روده ها درون يك پوشش پروتئيني بنام شيلو ميكرون و يا كيلوميكرون(CHYLOMICRON)بسته بندي ميگردند.

در واقع به مجموعه تري گليسريدها و كلسترول كه با پوشش ليپوپروتئيني احاطه گشته اند شيلوميكرون ميگويند كه 90 درصد آن از تري گليسريدها و تنها 10 درصد آن

را كلسترول تشكيل داده است.

مولكولهاي حاملي از جنس پروتئين موسوم به آپوپروتئين ها هنگامي كه با كلسترول وتري گليسريدها تركيب ميگردد به ليپوپروتئين ها تبديل ميشوند. چگالي و يا وزن

مخصوص هر كدام از ليپوپروتئين ها با ميزان پروتئين موجود در آنها تعيين ميگردد.

1- ليپوپروتئين با چگالي خيلي كم(VLDL): حاوي 10 درصد پروتئين، 60-40 درصد تري گليسريد و 20 -15 درصد كلسترول ميباشد. اين كلسترول پس از انتقال تري

گليسريدهاي خود به عضلات و بافت هاي چربي به LDL تبديل ميشود.

2- ليپوپروتئين با چگالي كم(LDL): حاوي 20 درصد پروتئين، 45 درصد كلسترول و 15-10 درصد تري گليسريد ميباشد. وظيفه حمل 75 درصد كلسترول به بخشهاي

(سلولهاي) مختلف بدن را به عهده دارد.LDL كلسترول "بد" خوانده ميشود.LDL به جدار عروق چسبيده و رسوب ميكند. همچنين سطح اكسيد نيتريك خون را كاهش

ميدهد. نيتريك اكسايد اجازه ميدهد خون آزادانه در رگها جريان يابد.

3- ليپوپروتئين با چگالي زياد(HDL): حاوي 50 درصد پروتئين، 20-15 درصد كلسترول و 5 درصد تري گليسريد ميباشد. وظيفه بازگرداندن كلسترول از سطح خون به

كبد را به عهده دارد. (با چسبيدن به LDLآن را از جدار عروق پاك ميكند). كه يا در كبد به اسيد هاي صفرايي تبديل گرديده و يا مجددا مورد استفاده قرار ميگيرد.HDL

كلسترول "خوب" خوانده ميشود چراكه محافظت از جدار عروق را به عهده دارد.

نكته: 85 درصد كلسترول در كبد به اسيدهاي صفراوي، 10 درصد به تركيبات استروئيدي و 5 درصد به ويتامين D( در حضور آنزيمهاي خاص و نور خورشيد) تبديل ميگردد.

مقادير مجاز و مطلوب كلسترول خون (ميلي گرم در دسي ليتر):

1-LDL: كـمـتـر از 100 = ايده آل، 129-100 = خـوب، 159-130 = متوسط (مـرزي)، 189-160= بالا، و بالاتر از 190 = خيلي بالا (خطرناك).

2-HDL:بالاتر از 60=ايده آل، و كمتر از 40 ريسك بالا.

3- كلسترول تام (كل كلسترول خون): كمتر از 200=ايده آل، 239-200= ريسك متوسط (مرزي) ، وبالاتر از 240= بالا(خطرناك).

نكته:نسبت كلسترول تام به HDL(HDL/كلسترول تام): كمتر از 4 (2 يا 3)=ايده آل، 4.5-5.5 =ريسك متوسط (مرزي) و بالاتر از 5.5=بالا وخطرناك محسوب ميگردد. اين

نسبت در تخمين ريسك تصلب شرايين بسيار مناسب است. هر قدر اين نسبت بيشتر باشد ريسك هم بالاتر است.

نكته:نسبت LDL/HDL: كمتر از3=ايده آل،5-3= ريسكمتوسط(مرزي)، و بالاتر از 5 بالا(خطرناك) ميباشد.

LDL:

افزايش سطح آن ريسك ابتلا به امراض قلبي-عروقي را افزايش ميدهد.LDL كلسترول را روي ديواره شريان ها رسوب ميدهد كه موجب تشكيل يك ماده ضخيم و سخت

به نام پلاك ميشود. به مرور زمان اين پلاك ضخيم شده و تنگي و باريك شدن عروق را بدنبال دارد. و يا پلاك دچار گسيختگي گشته و از ديواره عروق جدا ميگردد كه لخته

شدن خون و انسداد شريان در محل گسيختگي را در پي دارد. (و يا ممكن است لخته به ديگر نقاط بدن منتقل شود) اين پروسه تصلب شرايين ATHEROSCLEROSIS

ناميده ميگردد.

HDL:

با برداشتن كلسترول از ديواره شريان ها و انتقال آنها به كبد از بروز تصلب شرايين جلوگيري ميكند. بنابراين هر ميزان نسبت LDL به HDL (LDL/HDL) كمتر باشد مطلوب

تر است.

كلسترول تام:

به مجموع VLDL+IDL+LDL+HDL اطلاق ميگردد.IDL ليپوپروتئين با چگالي متوسط ميباشد.

نكته:كبد توسط گيرنده هاي (RECEPTORS) LDL كه روي سطح سلولهاي كبدي واقع است، LDL خون را كاهش ميدهد. بنابراين هر قدر ميزان اين گيرنده ها بيشتر

باشد LDL خون نيز كمتر است و برعكس. وراثت و تغذيه دو عامل تعيين كننده تعداد اين گيرنده ها ميباشد. رژيم با چربي هاي اشباع شده و كلسترول بالا فعاليت اين

گيرنده ها را كاهش ميدهد.

مزاياي كاهش LDL:

1- كاهش و يا متوقف ساختن روند تشكيل پلاك بروي جدار داخلي شريان ها.

2- كاهش پلاك كلسترول موجود بر ديواره داخلي شريان ها.

3- گشاد شدن عروق تنگ.

4- جلوگيري از گسيختگي و جدا شدن پلاك كلسترول كه آغازگر تشكيل لخته خوني ميباشد.

5- كاهش خطر حملات قلبي و سكته ها.

چگونه LDL را كاهش دهيم؟

براي كاهش سطح كلسترول LDL مي بايستي فعاليت گيرنده هاي LDL افزايش يابند.

1- رژيم غذايي با كلسترول و چربي اشباع پايين.

2- مصرف داروهاي كاهنده LDL موسوم به استاتين هاSTATINS نظير: نياسين(B3)-GEMFIBROZIL-CHOLESTYRAMINE-LOVASTATIN-FLUVASTATIN.

3- ورزش و فعاليت بدني منظم.

4- كاهش وزن.

نكته:سطح HDL در افرادي كه سيگار ميكشند، شيريني جات زياد مصرف ميكنند، اضافه وزن دارند، مبتلا به ديابت نوع 2 هستند و فعاليت بدني و تحرك كمي دارند، پايين تر است.

نكته:استروژن هورمون جنسي زنانه،HDL را پايين مي آورد از اين رو سطح HDL خون زنان از مردان بيشتر است.

نكته:به ازاي افزايش هر يك (ميلي گرم در دسي ليتر) HDL، 4-2 درصد ريسك بيماريهاي كرونري قلب كاهش مي يابد.

نكته: مبتلا بودن به ديابت، استعمال دخانيات، كم تحركي، فشار خون بالا، سابقه حمله و سكته قبلي، سابقه فاميلي حملات قلبي، سايز كوچك ذرات LDL، بالا بودن

سطح LDL، پايين بودن سطح HDL، بالا بودن سطح تري گليسريدها، بالا بودن هموسيستئين(HEMOCYSTEINE)(آمينو اسيد حاصل از مصرف گوشت)، مصرف زياد مواد

الكلي، سن بالاي 45 سال در مردان و سن بالاي 55 سال در زنان هنگامي كه با كلسترول تام بالا همراه باشند ريسك انسداد عروق و بروز حملات قلبي و سكته را

افزايش ميدهند.

چگونه سطح HDL را افزايش دهيم؟

1-تمرينات و ورزشهاي ايروبيك(هوازي) منظم. مثل: دويدن، شنا، راه رفتن سريع، دوچرخه سواري.

2- كاهش جربيهاي زايد بدن.

3- قطع استعمال سيگار.

نكته:مصرف الكل نيز سطح HDL را افزايش ميدهد اما از آنجايي كه الكل خود براي بدن مضر است مصرف آن به منظور افزايش سطح HDL توصيه نميگردد.

علل كلسترول بالا:

1- اضافه وزن وچاقي.

2-رژيم غذايي نامناسب (مصرف زياد چربيهاي اشباع و هيدروژنه)

3- سن و جنس (با افزايش سن كلسترول نيز بالا ميرود) (تا سن 55-50 سالگي كلسترول خون زنان كمتر از مردان است اما پس از يائسگي برعكس)

4- وراثت.

مصرف چه غذاهايي كلسترول را بالا ميبرد؟

گوشت قرمز-مرغ با پوست-ماهي-فراورده هاي لبني پر چرب (شير، پنير و كره)-چربيهاي اشباع و ترانس و هيدروژنه (جامد) - روغن نارگيل و خرما، بيسكوئيت ها،

شيريني جات، چيپس ها، پفك، غذاهاي سرخ كردني، سوسيس، همبرگر و كالباس، بستني، پيتزا، زرده تخم مرغ، امعاء و احشاء حيواني همچون جگر سياه، مغز،

سيرابي و قلوه حيوانات، ميگو، خرچنگ، صدف.

نكته:صرف اينكه برخي موارد ذكر شده سطح HDL را بالا ميبرند به معني مصرف نكردن مطلق آنها نيست. مثلا براي مصرف شير، پنير و ماست نوع كم چرب و يا بدون

چربي آن را خريداري كنيد و يا مصرف تخم مرغ، بستني و پنير را به دو بار در هفته كاهش دهيد.

نكته: عوض سرخ كردن مواد غذايي آنها را آب پز، بخار پز و يا كباب كنيد. و يا در مايكروويو قرار دهيد.

غذاهاي كاهنده كلسترول كدامند؟

1- آجيل ها و مغزهاي برشته نشده و فاقد نمك به ويژه بادام و گردو.

2- جو دوسر، لوبياي قرمز و سبز، عدس، لپه، بذر كتان.

3- سبزيجات و ميوه ها همچون سيب، مركبات، هويج، كاهو، زرد آلو، سويا و بادام زميني.

4- روغن هاي زيتون، آفتاب گردان، سويا و بادام زميني.

5- گوشت لخم و مرغ بدون پوست.

6- مارگارين، سويا، زرد چوبه و امگا3.7- مصرف كربوهيدراتهاي مركب. (نان، سيب زميني، ماكاروني، برنج، غلات و ميوه ها ميباشند) البته در حد اعتدال.

8- مصرف نياسين(B3)، امگا3، فيبر، كرم، كلسيم، ويتامين هاي A,D,E. ويتامين C و بتاكاروتن.

نكته: حذف كامل چربيهاي قابل رويت گوشت، حذف كربوهيدراتهاي ساده(قند، شكر، مربا،كارامل، نوشابه) و جداكردن پوست مرغ پيش از پخت آن از ديگر اقدامات

ضروري براي كاهش كلسترول خون ميباشند.

نكته: (هورمون تيروئيد در پر كاري تيروئيد) و استروژن سطح كلسترول را كاهش ميدهند. نسداد مجاري صفراوي نيز سطح كلسترول را بالا ميبرد.

منابع :

daru-doctorsaeed.blogfa

novindiet

citoz2.blogfa