اکسیور یا کرمک

[علی بختیاری]

اکسیور (انتروبیوس ورمیکولاریس)





یکی از انگل های روده کرمک است که به آن اکسیور یا کرم سنجاقی گفته می شود ودر تمام جهان دیده میشود.

کرمک نام های دیگری نیز دارد مانند: تردورم Treadworm ، کرم سنجاقکی Pinworm، کرم نشیمنگاهی Seatworm

اكسيوريازيس عفونتی است که به علت وجود کرمی حلقوی شکل به نام انتروبيوس ورميكولاريس ایجاد می شود.اين كرم در بدن انسان زندگی می کند ، اما به عنوان انگل موش

وشمپانزه نيز مشخص شده است .شیوع اين انگل در مناطق معتدل بسیار زیاد می باشد اما درمناطق گرمسير زیاد شایع نیست. این کرم نخي شكل، كوچك وظاهرا به رنگ سفيد

وشفاف ميباشد.

این کرم نخی شکل ، انگلانسانی است که در کلیه نقاط دنیا دیده شده است .کرم بالغ استوانهای ،ریز و به شکل نخ وسفیدرنگ یا شفاف می باشد وپوسته آن نرم است. کرم

بالغدر قسمت های شکم، آپاندیس ونواحی تحتانی روده بزرگزندگی میکند. دراواخر شب کرم ها از مخرج خارج شده و در سطح خارجی و پوستی قسمت نشیمنگاه شروع به

تخمگذاری میکنند. هنگامی که کرم های بالغ به رودهها نفوذ پیدا می کند علایمی را ایجاد میکنند که به علت حرکت کرم ماده بارور ازسوراخ مخرج به خارج ایجاد می شوند این

علایم تحریک شدن وخارش پوست اطراف نشیمن،تب در کودکان، زخم وخونریزی به علت خاراندننشیمنگاه و چرکی شدن زخم را شامل می شود. معمولا درهنگام شب خارش

احساس می شود و منجر به بیخوابی کودک می گردد که بی خوابی با عث به وجود آمدن خستگی،بیقراری و عصبانیت درکودک می شود. از استقرارکرم در زایده آپاندیس

آپاندیست ایجاد شود. علایمی مانندخارش دماغ، دندان قروچهشب نیز ممکن است به علتآلودگی به اکسیور به وجود آید.کرم بالغ را در قسمت نشیمنگاه می توان مشاهده کرد.

سلوفان برای تشخیص قطعی کرمک مورد استفاده قرار می گیرد که به قسمت نشیمنگاه چسبانده میشود این امر سبب می شود تخمهای انگل بهاین کاغذ بچسبند و به

راحتیقابل مشاهده گردند.


علایم

خارش شبانه مقعد و بیخوابی از بهترین نشانه های کرمک می باشد که به علت حرکت کرم ماده آماده تخم گذاری از سوراخ نشیمنگاه به بیرون ایجاد میشود. به علت خروج کرم

و جنب و جوش آن در قسمت مقعد، تحریک و خارش به وجود می آید که خارش خیلی شدید بوده و در هنگام شب بیشتر میشود.

عفونت معمولاً در دو مرحله رخ می هد

ابتدا تخم انگل از اطراف مقعد به لباسها و رختخواب و اسباب بازیها می چسبد ، تخم ها از طریق دستها به دهان دیگر بچه ها وارد شده و بلعیده می شود .

تخم انگل از طریق هوا نیز ممکن است پراکنده شود و وارد دستگاه گوارش سایر افراد گردد. ممکن است بچه ها با وارد کردن تخم ها به وسیله دست یا مواد غذایی از اطراف مقعد به

دهانشان مجدداً آلوده شوند .

انتهای روده محل بالغ شدن کرم ها می باشد . شب هنگام کرم ماده بسمت مقعد حرکت می کند و در چین های پوستی اطراف مقعد شروع به تخم گذاری می کند . یک ماده

ژلاتینی و چسبناک اطراف تخم ها را پوشانده است. این ماده چسبناک و حرکات کرم ماده باعث خارش می گردند .

در حرارت معمولی یعنی 10 تا 20 درجه سانتیگراد و رطوبت کم حدود 10% تخمها برای مدت 2 روز زنده می‏مانند و در هوای گرم یعنی 36 تا 37 درجه سانتیگراد و رطوبت متوسط کمتر

از 10% تخمها برای مدت 3 ساعت می توانند زنده می‏مانند. هرچند ممکن است کرم های جوان به سرعت از تخم خارج شده و به طرف روده باریک برگردند .

تخم کرم که از مدفوع افراد آلوده خارج می شود ممکن است به همراه غذا ، دستها ، آب ، میوه و سبزیجات آلوده از راه دهان وارد دستگاه گوارش انسان شود .

با مشاهده علائمی مانند خارش ناحیه مقعد به خصوص در شب ، بیقراری و بی خوابی کودک باید به عفونت کرمک شک کرد و به پزشک مراجعه نمود همانطور که گفته شد بهترین

راه تشخیص عفونت کرمک چسباندن نوار چسب شفاف در ناحیه نشمین گاه و مشاهده تخم انگل در زیر میکروسکوپ و یا مشاهده کرم بالغ در مدفوع است .


راه های انتقال کرمک

1-تخم ها در هنگام خاراندن نشیمنگاه و مقعد در زیر ناخنها جمع می شود و یا به انگشتان کودک میچسبد و از طریق دهان، تخم انگل وارد دستگاه گوارشی او می شود و در

آنجا تبدیل به کرم میگرددبه این عمل خودآلودگی می گویند.

2- دستان آلوده کودک به عنوان انتقال دهنده آلودگی عمل می کند و با برخورد به مواد خوراکی آنها را آلوده می کند، افراد دیگر با مصرف مواد خوراکی آلوده، مبتلا به انگل میشوند.

3-از دیگر راه های انتقال آلودگی، آب و خوراک آلوده، رختخواب و ملحفه آلوده، لباس و ظرف آلوده، هوا و خاک آلوده می باشد.

4-تخم انگل بسیار ریز می باشد و حتی به صورت گرد و غبار نیز در هوا پخش می شود و خوراکیها را آلوده می کند.


تشخیص کرمک

با پیدا کردن کرم اثبات می شود که شخص دچار آلودگی به کرمک شده است. کرم ها سفید رنگ بوده و به شکل نخ هستند و با چشم غیرمسلح حرکت آنها قابل تشخیص می

باشد. با گذاشتن نوار چسب در ناحیه مقعد تخم ها و کرم ها به نوار می چسبند و در هنگام صبح قبل ازاینکه کودکان از خواب بلند شوند می توان آنها را برداشت.

نوار چسب را روی خودش تا کرده و به آزمایشگاه ببرید . تخم ها و کرم های روی چسب می توانند در زیر میکروسکوپ مشخص شوند .

همچنین با آزمایش مستقیم مدفوع در زیر میکروسکوپ انگل یا تخم آن را میتوان دید.

هنگامی که تعداد انگل ها زیاد باشد، می توان کرمهای سفید ریز نخ مانند را با چشم نیز در مدفوع دید.

پیشگیری


با عمل کردن به موارد زیر می توان از مبتلا شدن به بیماریهای انگلی پیشگیری کرد:

1-رعایت بهداشت فرد شستشوی درست دستها با آب و صابون بویژه پس از رفتن به دستشویی و پیش از غذا خوردن
2- بهتر است ناخنها را کوتاه نگهداشت.
3-آب آشامیدنی را در جاهائیکه آب لولهکشی وجود ندارد باید جوشاند.
4- ظرفها و لباسهای فرد آلوده برای از بین بردن تخم انگلها جوشانده شود.
5- از بازی کردن کودکان با خاک آلوده جلوگیری کرد و پس از بازی آنها را وادار به شستن دستها با آب و صابون نمود.
6- از خوردن آب آلوده و غذاهای مشکوک به آلودگی خودداری کرد.
7- بهتر است از خوردن سبزی خام در مناطق آلوده خودداری کرد.
8- از کود انسانی در کشتزارهای سبزی، جالیزارها، صیفیکاریها و باغهای میوه نباید استفاده کرد.
9- از اجابت مزاج در بیرون از دستشویی و مکانهای آلوده باید خودداری کرد .
10-در صورت تشخیص آلودگی حتما باید به پزشک مراجعه کرد و بیماران به دقت و به طور صحیح درمان شوند.
11- اگر در خانواده ای فردی مبتلا به انگل شد باید همه افراد خانواده به طور همزمان درمان شوند.
12- لباسهای زیر و ملحفههای رختخواب در روزهای درمان باید جوشانده شوند.
13- سبزیجات و میوههای خام را باید به درستی شستشو داد و قبل از مصرف ضدعفونی کرد.


درمان
مبندازول ، پيپرازين سيترات ، پيروينيوم پاموات ، آلبندازولاز جمله داروهاي مفيد و موثر جهت درمان اين بيماري می باشند.
مهمترين واساسيترين عامل در درمان و پيشگيري اين آلودگيها، رعايت بهداشت فردي ودقت درحفظ بهداشت ونظافت كودكان، همراه با درمان از طریق داروها ميباشد. ، بهترین دارو قرص «مبندازول» است که به صورت یک قرص داده میشود از دو سال به بالا میزان دارو برای همه افراد یکسان است. دارو را ۱۵ روز دیگر باید تکرار کرد ، تا چنانچه تخم انگلی پس از این مدت تبدیل به کرم شده باشد نابود بشود.از داروهای دیگر میتوان به «پیرانتل پاموات»، «پیرونیسیوم پاموات» و «پیپیرازین» اشاره کرد.لازم به یادآوری است که درمان برای همه افراد خانواده چه نشانه بیماری داشته باشد و چه نداشته باشند باید انجام پذیرد

منبع :
7sib