گل یخ Chimonanthus

[Hamzeh]

گل یخ (نام علمی: Chimonanthus؛ به انگلیسی Wintersweet)‏


از گیاهان گلدار دولپهای از خانواده گلشرابیان است. این گیاه بومی چین است و در ایران نیز یافت میشود.

گل یخ که اسم اصلی آن leon topodium alpinum یا leontopodium nivalssp است;مشهور به گل کوهستان و متعلق به خانواده آفتابگردان میباشد.این گیاه به طور نابرابر پخش شده است و مکان های آهکی و صخره ای را در ارتفاع حدود 1800-3000 متر را برای زندگی ترجیح میدهد. این گل سمی نیست و به صورت سنتی به عنوان دارو برای شکم درد و بیماری های تنفسی استفاده میشود. موی بلند این گیاه به نظر میرسد نوعی سازش نسبت به ارتفاع میباشد که عمل حفاظت از گیاه را در برابر سرما و اشعه ما فوق بنفش را بر عهده دارد. از انواع گل یخ که میتوان آن را به راحتی در گلدانی متوسط در آپارتمان پرورش داد Aptenia Cordifolia میباشد;برای کاشت این گیاه اپارتمانی گلدانی مملو از کود آلی و ماسه و خاک برگ توصیه می شود. برای تکثیر این گیاه روش قلمه زدن و بذر قابل استفاده است.

========================================




گل یخ گونه ای از گیاهان گلدار از جنس Chimonanthus در خانواده
Calycanthaceae بومی چین می باشد. این گیاه همچنین در ایران از قدیم رشد میکرده است.این جنس شامل سه تا شش گونه بسته به تفسیر طبقه بندی می باشد.

این گیاه با نام گل زمستان (Winter Sweet) در بسیاری کشور ها شناخته میشود.

نرخ رشد درختچه گل یخ بسیار سریع است و به سرعت در محل کاشت تکثیر و پراکنده میشود.

گل یخ درختچه ای برگ ریز ( سیاه ریشه ) است و شاخه های متعددی دارد که از پای گیاه می رویند . برگها سبز درخشان، كشیده، بیضی شكل، متقابل، به طول 7.5 تا 13 سانتیمتر و عرض 3.5 تا 6 سانتیمتر میباشند.

گلها در فصل زمستان كه شاخه ها فاقد برگ هستند ظاهر شده و بسیار
معطرند.گلهای فنجانی مانندش بطور تنها و یا جفت در محل اتصال برگ به ساقه ظاهر می شوند . رنگ گلبرگهای خارجی که بلندترند زرد و لیمویی و گلبرگهای کوتاهتر داخلی بنفشند . فصل گل از اواسط آذرماه شروع شده و تا اسفند بطول می انجامد .

میوه آن كوزه ای شكل درشت و خاكستری ـ قهوه ای بوده و اواخر خرداد ماه میرسد.

گل یخ نیاز به محل آفتابی دارد ولی در نواحی كه دارای تابستان گرم هستند
بهتر است در محلی كاشته شود كه آفتاب بعد از ظهر به آن نتابد (ضلع شرقی و شمالی دیوار یا ساختمان).

خاک ایده آل آن خاک لوم و یا شنی با زهکشی خوب است هرچند در هر خاكی كه دارای زهكشی خوب باشد رشد میكند و با خاكهای گچی نیز سازگار است.

برای رشد مناسب نیاز به سرمای زمستان دارد. از آنجائیكه گلها روی شاخه های قدیمی ظاهر میشوند، هرس آن باید در زمستان بعد از پایان گلدهی و یا زمانیكه گلها ظاهر شدهاند برای استفاده از شاخه بریده، انجام شود. این درختچه معمولاً به هرس زیاد احتیاج ندارد مگر آنکه ساقه ها بیش از حد پیرشده باشند. و یا ظاهر گیاه شلوغ و نامتناسب باشد . برای هرس و فرم دادن می توان از فروردین ماه ساقه های زیادی و پیر را تا چند سانتیمتری ریشه کوتاه کرد .

گل یخ رایحه ای بسیار مطبوع دارد که فضای اطراف خود را کاملاً عطرآگین می کند.

گل یخ برای مناطق سردسیر کاربرد بسیار در فضای سبز شهری دارد، از آنجائیكه گلهای معطر آن در زمستان ظاهر میشوند، بهتر است در محلی كاشته شود كه بتوان از عطر گلها بهره گرفت (بعنوان مثال مجاور آلاچیق ها و یا كنار پنجره ساختمانها) برای كاشت در محوطه جلوی سوزنی برگان نیز مناسبت است زیرا این درختان در زمستان زمینه سبز مناسبی برای نمایش بهتر گلهای این درختچه بوجود میآورند.

در کشور های شرق آسیا از این گیاه استفاده های خوراکی و درمانی نیز
میکنند. گل یخ در درمان تشنگی و افسردگی استفاده می شود. از اسانس آن برای درمان سرماخوردگی استفاده میشود. همچنین برگ و ریشه می تواند در درمان بریدگی ها، خونریزی ها ، کمر درد ، رماتیسم و بی حسی استفاده شود.

برای حفاظت از گل یخ در برابر عوارض و بیماریها، مراقب باشید، کم آبی و
عوامل فیزیولوژیکی خاک باعث ظهور لکه های قهوه ای روی برگها و یا زردی برگها می شود. با آبیاری منظم و کودپاشی برگها و ساقه از این عوارض جلو گیری نمایید.

هنگام خرید بهتر است نهال 5 ساله خریـداری شـود كه موقع گلـدهی آن باشد ( این گیاه در 3 ، 4 سال اولیه تنها رشد رویشی نموده و گلدهی ندارد)

*تکثیر * گل یخ به چند روش امکانپذیر است:

*بذر-* بذر رسیده را از درختچه بکنید یا از جائی مطوئن بدست آورید . آنرا
اوائل پائیز در گلخانه یا محلی محفوظ در خاکی که از شن – خاکبرگ به نسبت دو و یک آماده کرده اید بکارید . پس از اینکه گیاه سبز و حداقل پنج برگ یا شش برگه شد، آنرا به گلدان دیگری منتقل کرده و بتدریج در هوای آزاد بگذارید .
به این ترتیب درختچه ای که کاشته شده در حدود سه یا چهار سال طول میکشد تا به گل بنشیند .

*پاجوش می توان قبل از ظهور گل یعنی در اواسط آبان ماه که هنوز درخت
بیدارنشده است از پاجوشهای بزرگ و شاداب آن با احتیاط جدا کرده و در محلی که مورد نیاز است و یا در گلدان کاشت .

قلمه –* مطمئن ترین طریقه ازدیاد این درختچه ،تکثیر بوسیله قلمه است .جهت
گرفتن بهترین فصل پس از خزان برگها یعنی در ماه آذرو اوائل دی ماه می باشد . برای این منظور شاخه های چوبی و یا نیمه چوبی را جداکرده و به اندازه های ده تا پانزده سانتیمتری قطع کنید و آنرا در گلخانه و یا اتاق در ماسه شسته الک کرده ، قلمه بزنید احتیاج به مواظبت فوق العاده ای ندارد در اواسط اردیبهشت می توان قیمه های گرفته و برگ دار را با احتیاط از ماسه خارج کرده و در گلدان مستقل قرار دهید .

خوابانیدن –* ازدیاد این درختچه از طریق خوابانیدن پاجوشها یا شاخه های
نیمه چوبی امکان پذیر است

منبع : نارگیل