آشنایی با جلبک‌ها

[Morteza.g]

✅جلبک ها
☜قسمت اول

جلبکها ساده‌ترین موجودات واجد کلروفیل هستند، در اطراف اندامها یا ساختارهای زایشی جلبکها یاخته‌های محافظ وجود ندارد، جنین در جلبکها دیده نمی‌شود. در طبیعت جلبکها در محیطهای گوناگون یافت می‌شوند. آب محیطی است که بیشترین جلبکها را در خود جای داده است.
در سطح خاکهای مرطوب نیز تعداد بسیار زیادی جلبک یافت می‌شود. بخشهای هوایی درختان و همچنین سنگها و صخره‌ها محلهای دیگری هستند که جلبکها می‌توانند بر روی آنها رشد کنند. بعضی از جلبکها می‌توانند در محیطهای غیر معمولی ، مثل دریاچه‌های نمک ، چشمه‌های آب گرم و یخچالهای طبیعی و حتی در درون بدن و بافتهای موجودات زنده زیست کنند.

تقسیم بندی جلبک ها:

1-جلبک های پر سلولی (ماکرو آلگ ها)(seaweed):

- جلبک های قرمز(رودوفیت ها): مانند نوری(nori) ،(irish moss) و دولس(dulce)

 - جلبک های قهوه ای (فائوفیتها): نظیر کلپ (kelp)، سارگاسومsargassum(kombu)،(wakame)،(arame ) و(hijiki) 

 - جلبک های سبز (کلروفیت): نظیر کاهوی دریایی(ulva)

 - جلبک های طلایی
نکته:حجم تولید جهانی ماکرو آلگ ها حدود 5 میلیون تن است که شامل 67 درصد آلگ های قرمز ، 30 درصد آلگ های قهوه ای و 3 درصد آلگ های سبز و میکرو الگ ها است.

2- جلبک های تک سلولی(میکرو آلگها):

- فیتوپلانکتونها و دیاتوم ها.

- کلرلا(chlorella)(کلرلا ولگاریس): یک نوع جلبک سبز است. از آنجایی که دیواره سلولی آن از سلولز است از اینرو آن را بشکل پودر در می آورند تا هضم آن  آسان شود. بصورت مکمل غذایی عرضه میشود، نظیر (algomed) در ایران. 

 - اسپیرولینا (spirulina): نوعی سیانوباکتری و یا جلبک سبز-آبی میباشد. بصورت مکمل غذایی عرضه میگردد. 

 - (dunaliella): بصورت مکمل غذایی عرضه میگردد. غنی از بتاکاروتن و حاوی 18 تا 22 نوع اسید آمینه است.

نکته: عصاره میکرو آلگ ها به اشکال کپسول، پودر و قرص قابل تهیه است.

3- سیانوباکتریها(cyanobacteria): که به جلبک های سبز-آبی نیز شهرت دارند، در واقع نوعی باکتری میباشند که قابلیت فتوسنتز نیز دارند. برخی از آنها تولید سم کرده و در حیوانات و انسان ممکن است ایجاد مسمومیت کنند.

ادامه دارد ...☟☟

[Morteza.g]

☜قسمت دوم
✅اهمیت جلبک ها به عنوان تولید کننده در اکوسیستم های آبی


جلبکها موجودات فتواتوتروف هستند و تولید کنندگان اصلی مواد آلی در محیطهای آبی می باشند. در اکوسیستمهای آبی جلبکها و فیتو پلانکتونها بخش مهمی از زنجیره غذایی موجودات آبزی و ماهیها را تشکیل می دهند و لذا بخش عمده ای ا زتولیدات آبزیان مستقیماً‌ وابسته به وجود آنها است همچنین جلبکها به واسطه عمل فتوسنتز و متصاعد نمودن اکسیژن، محیط اطراف خود را اکسیژنه نموده و برای حیات آبزیان مساعد می نمایند جلبک هایی نظیر Chlorella نیز به هوادهی آب در گرفتن دی اکسید کربن کمک کرده که در نتیجه سبب ذخیره سازی اکسیژن و انجام پروسه فتوسنتز می گردد و این پدیده برای ماهیان بسیار با ارزش و سودمند خواهد بود.

مصارف جلبک ها:

1-صنایع غذایی.

2-مکمل های غذایی.

3-تهیه کود.

4-منبع انرژی: به عنوان بیودیزل (بیودیزل سوختی تجدید پذیر و تجزیه پذیر است که از روغن گیاهی و یا چربی حیوانی به دست می آید. این سوخت را می توان به راحتی با گازوییل مخلوط و در خودروهای گازوییل سوز استفاده کرد)

5-تهیه هیدروژن: جلبک ها در غیاب سولفور عوض رها سازی اکسیژن، هیدورژن تولید میکنند.

6-مصارف دارویی.

7-مصارف بهداشتی، آرایشی.

8-کنترل آلودگی: زدودن دی اکسید کربن هوا، جذب پسماند کودها از رواناب های مزارع، تصفیه فاضلا بها.

9-به عنوان علوفه.

10-جایگزینی رنگدانه های شیمیایی با رنگدانه های جلبک.

11-استخراج روغن از جلبک ها که مصارف صنعتی فراوان دارد.

12-استتخراج آگار، آلژینات و کاراژینان.

ادامه دارد ...☟☟

[Morteza.g]

☜قسمت سوم
✅برخی از استفاده های مفید  از جلبکها 

1- جلبکها به عنوان منبع اولیه مواد آلی و انرژی

 مهمترین نفعی که طبیعت از جلبکها می برد به نقش تولید کنندگی و فعالیت فتوسنتزی آنها مربوط می شود. جلبکها تولید  کننده های اولیه مواد آلی در محیطهای آبی هستند. حیات جانوران آبزی عمدتاً به فعالیت جلبکهای درون آب وابسته است ، زیرا مواد آلی و اکسیژن مورد نیاز آنها عمدتاً توسط جلبکها تأمین می شود. در اکوسیستمهای آبی ، جلبکها حلقه اولیه و اصلی زنجیره غذایی را تشکیل می دهند. به علاوه، با تولید مداوم اکسیژن، ادامۀ تنفس جانوران آبزی را ممکن می سازند. با توجه به اینکه حدود 70 ٪ سطح زمین را آب فرا گرفته، اهمیت جلبکها در تولید اولیه مواد آلی کرۀ زمین مشخص می شود. تخمین زده می شود حدود 40٪ وزن تولید اولیه خالص مواد آلی روی کرۀ زمین تنها توسط فیتوپلانکتونهای دریایی انجام شود. اگر میزان تولید اولیه آبهای داخل خشکیها ( از قبیل دریاچه ها ، رودخانه ها و ....) را که حدود 10 ٪ می شود به آن اضافه کنیم، معلوم می شود که حدود 50 ٪ تولید اولیه خالص مواد آلی کرۀ زمین توسط فیتوپلانکتونها که عمدتاً جلبک هستند تامین می شود. تولید کربن آلی  در زمین های زراعی، مقدار آن 160 تن در هر کیلومتر مربع می باشد.

2- جلبکها به عنوان غذای انسان

ژاپن اولین کشوری که روش صنعتی کشت و پرورش جلبک را ابداع کرد. تنها در سال 1995 در ژاپن 220000 تن جلبک بصورت غذای انسان مصرف شده است. استفاده از جلبک‌های دریایی بعنوان غذای جایگزین حاوی کمی پروتئین، تمام اسیدآمینه ضروری، ویتامین‌ها، مواد معدنی، اسیدهای چرب غیراشباع با چند پیوند دوگانه مانند آراشیدونیک اسید، ایکوساپنتئنویک اسید و دوکوسوهگزائینویک اسید هستند. حدود 60% تا 70% وزن خشک اسپیرولینا پروتئین می باشد. امروزه از اسپیرولینا در کلوچه ها، نانها، سالاد و سوپ استفاده می نمایند و در کشورهای اروپایی برای بهبود رژیم غذایی قرصهای اسپیرولینا بصورت روزانه مصرف می شود. مصارف انسانی ترکیباتی همچون لامینارین و فوکوایدان‌ها متابولیت‌های ثانویه استخراج شده از جلبک‌ها (مانند ترکیبات هالوژنه)، عصاره‌های برگرفته از برخی جلبک‌های قرمز، آنزیم سوپراکسید دیسموتاز، هالوپرواکسیدازها می باشند. استفاده از جلبکها برای تغذیه انسان سابقۀ طولانی دارد و به سالهای قبل از میلاد می رسد. طی قحطی بزرگی که در اواسط قرن نوزدهم در انگلستان بر اثر آلودگی قارچی سیب زمینی رخ داد، یک نوع جلبک قرمز دریایی جایگزین مهمی برای محصولات سیب زمینی شد. امروزه نیز در بسیاری از کشورهای آسیایی و اروپایی ، به ویژه در کشورهایی که دارای سواحل طولانی با دریاهای آزاد هستند، به شکلهای مختلفی از جلبکها به منظور تغذیه استفاده می شود . مشتقات اسید آلژنیک همچنین در تهیه سوپ، ‌خامه و سس و دیگر مواد غذایی مورد استفاده قرار می گیرند. با توجه به رشد جمعیت و کمبود منابع کشاورزی در خشکی، این روشها می تواند به استفادۀ بهینه از منابع کمک نماید. در بخشهای مختلف جهان بیش از یکصد نوع جلبک که عمدتاً از جلبکهای قهوه ای و قرمز هستند به عنوان غذا استفاده می شوند. تعداد اندکی از جلبکهای سبز نیز که مواد معدنی، ویتامین، قند و پروتئین بالایی دارند، به این منظور مورد استفاده قرار می گیرند. برخی جلبکهای غذایی مهم عبارت اند از :

- از جلبکهای قهوه ای جنسهای لامیناریا، سارگاسوم و آلاریا معروفند. در ژاپن غذاهای خاصی از لامیناریا و آلاریا تهیه می شود. در آمریکای جنوبی، نوعی جلبک قهوه ای را جمع آوری کرده و پس از خشک کردن و نمک زدن، به تدریج به مصرف تغذیه می رسانند. جلبکهای قهوه ای در حدود 15٪ پروتئین، 17 نوع اسید آمینه، 56/1٪ چربی و 57٪ کربوهیدرات دارند. به علاوه، مقادیر مناسبی از مواد معدنی، کاروتن و برخی مواد دیگر را دارا می باشند.

- از جلبکهای قرمز جنسهای پورفیرا و کوندروس معروفند. پورفیرا از مهمترین جلبکهای قرمز است که توسط انسان به عنوان غذا مورد استفاده قرار می گیرد. در کشورهای ژاپن، اسکاتلند، انگلستان و آمریکا، با این جلبکها غذاهای محلی خاصی تهیه می کنند. در ژاپن سالانه مقادیر زیادی از این جلبک را به طور انبوه پرورش می دهند. روش مرسوم در ژاپن اینست  که بخشهایی از ساحل را در ماههای اکتبر تا نوامبر به وسیلۀ فرو کردن نی های بامبو، محصور می کنند و سپس با استفاده از تورهای نایلونی یا الیاف گیاهی، بستر کشت جلبک پورفیرا را فراهم می سازند. استفاده از پورفیرا در ژاپن قدمتی 300 ساله دارد و کشت انبوه آن سالانه درآمد هنگفتی را برای  کشور ایجاد می نماید. در ژاپن به تنهایی حدود 30 هزار تن پورفیرا در سال مصرف می شود. جلبک پورفیرا غنی از ویتامینهای d ,c ,b ,a و e است  و مقدار قابل توجهی پرئتئین دارد.

هر 100 گرم پورفیرا به طور میانگین 4/11 گرم آب، 6/35 گرم پروتئین، 7/0 گرم چربی، 3/44 گرم کربو هیدرات و 8 گرم مواد معدنی دارد. جلبک قرمز کوندروس به مقدار زیادی در آمریکا و اروپا به مصرف می رسد.

ادامه دارد ... ☟☟

[Morteza.g]

☜قسمت چهارم

-از جلبکهای سبز، جنسهای اولوا و کلرلا معروفند. از اولوا  که به خاطر شباهت پهنک آن به برگ گاهوی دریایی شهرت دارد، برای تهیه سالاد و سوپ استفاده می شود. یک گونۀ معروف آن Ulva  lactuca است.

کلرلا از جلبکهای تک یاخته‌ای آبهای شیرین  است و  به راحتی به صورت انبوه کشت می‌شود. در کشور کوچک تایوان سالانه بیش از 1500 تن پودر جلبک کلرلا تولید می‌گردد. این جلبک در حدود 30٪ پروتئین، 15٪ چربی، 30٪ کربوهیدرات و 5 ٪ مواد معدنی دارد و در شرایط مناسب تا 50٪ وزن خشک این جلبک را پروتئین و 5/8٪ آن را چربی ها تشکیل می‌دهند. پروتئینهای کلرلا تمام اسیدهای امینه ضروری را دارا هستند، از این رو در مسافرتهای فضایی به عنوان فضایی به عنوان غذا مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای تأمین غذای فضا نوردان در مسافرتهای طولانی، دانشمندان با استفاده از کلرلا، یک چرخه اکولوژیک طراحی  کرده‌اند. میکروجلبکها با همه امتیازات برجسته، ارزنده ترین ماده زیستی روی کره زمین محسوب می‌شوند. آنها پایه و اساس زنجیره غذایی بوده و از قدرت تکثیر بالایی برخوردارند.

✅اهمیت جلبک به عنوان کود بیولوژیک

جلبکهای دریایی به علت داشتن فسفر ،‌پتاسیم،‌ و برخی از عناصر کم مقدار دربسیاری از مناطق ساحلی به عنوان کود بیولوژیکی مورد استفاده قرار می گیرند . آنها را می توان با دیگر مواد آلی مخلوط نمود یا آنها را به تنهایی و پساز پوسیده شدن و کمپوست مورد استفاده قرار داد.
الف) جنسهایی نظیر Chara, Lithothamnion, Lithophyllum در مزارعی که با فقدان کلسیم روبه رو هستند به کار می روند

ب) فوکوس (جلبکهای قهوه ای ) در مزارع ایرلند به عنوان یک کود مورد استفاده قرار می گیرد؛
از میان جلبک ها نوع سبز مایل به آبی آن ها از اهمیت بیشتری برخوردارند. زیرا آنها قادر به تثبیت نیتروژن اتمسفر به بدنه خود می باشند.