پرمنگنات پتاسیوم

[محسن بهزادی]

سلام
این مطلب رو توی آرشیوم پیدا کردم گفتم اینجا قرار بدم شاید مورد استفاده قرار بگیره.البته خیلی با خودم کلنجار رفتم که باید این مطلب رو قرار بدم یا خیر خصوصا اینکه خودم با استفاده از این ماده به عنوان دارو برای درمان بیماری ماهی مخالفم.به هر حال این مطلب رو با کمی ویرایش قرار دادم.
اما خودم به شخصه و به شدت مخالف استفاده از این ماده به عنوان دارو برای درمان بیماری ها هستم.

پرمنگنات پتاسیم KMnO4 یکی از داروهای مفیدی است که هر ماهی بازی می بایست در کنار سایر داروها در اختیار داشته باشد . تاثیر آن بر روی انواع قارچ، باکتری و انگل است . از این ماده به عنوان استریلیز کننده و اکسیدان نیز استفاده می شود .

دوز مورد استفاده جهت استریل کردن مخازن و لوازم 6 میلی گرم در لیتر برای حداقل 4 ساعت ضد عفونی کردن است . بهتر است آب آن نیز تا حد امکان سیفون شده و تازه باشد . از پرمنگنات پتاسیوم جهت ضدعفونی چوبهای آبخورده نیز استفاده می شود . استفاده از آن در تانکهای گیاهدار توصیه نمی شود .
استفاده دوز بالا موجب التهاب چشم و ابششها شده و گاهی موجب کوری ماهی می شود . در این هنگام استفاده از آب اکسیژنه H2O2 و سیفون آب توصیه می شود .
یک قاشق چایخوری پرمنگنات پتاسیم حدودا 7 گرم وزن دارد . در هنگام محلول شدن آن در آب محلول به رنگ صورتی یا بنفش در می آید . نمایان شدن رنگ زرد یا قهوه ای نشانگر دوز زیاد می باشد .
رنگ محلول تا 6 میلی گرم در لیتر نیز به رنگ صورتی می ماند که یک دوز قوی محسوب می شود .
در هنگام استفاده از این محلول استفاده از سنگ هوا با هوا دهی فراوان توصیه می شود .
نحوه ساختن محلول :
1. در یک شیشه خالی نوشابه خانواده با استفاده از یک قیف خشک 20 گرم پرمنگنات پتاسیوم بریزید .
2. به آرامی نیم لیتر آب گرم حدود 50 درجه به آن اضافه کنید . درب بطری را بسته به خوبی تکان دهید تا ذرات پرمنگنات بطور کامل حل شود .
3. با احتیاط درب شیشه را باز کرده و نیم لیتر آب سرد دیگر اضافه کنید و مجددا به هم بزنید .
4. محلول آماده است . آنرا در جای تاریک و خنک نگهداری کنید .
موارد احتیاط :
* از ترکیب این محلول با سایر داروها جدا خودداری کنید .
* درصورت مجاورت با برخی از مواد همچون گلیسیرین بشدت خاصیت منفجره دارد !
* برای خنثی کردن اثر آن از آب اکسیژنه استفاده کنید . برای همین منظور مقدار یک قاشق چایخوری از آب اکسیژنه را داخل محلول ریخته و بعد از محلول شدن کامل تغییر رنگ آنرا بعد از چند دقیقه بررسی شود . اگر تغییری مشاهده نشد مجددا تکرار کنید . متعاقب آن تعویض آب توصیه می شود .
از تماس آن با بدن جدا خودداری شود . از دستکش استفاده کنید .
پرمنگنات پتاسیم چیست ؟
پرمنگنات پتاسیم (KMNO4 ) یک عامل اکسیداسیون است که مدت طولانی است در آبزی پروری استفاده می شود . در آبهای سیستم های بیمار و بخصوص لوله کشی شده استفاده می شود . یک اکسید کننده قوی قادر است ( از نظر شیمیایی ) ارگانیسم های آلی آب را از بین ببرد .
این مواد شامل ارگانیسم های غیر مطلوب مانند باکتریها ، انگل ها و قارچها و ارگانیسم های مطلوب مانند جلبکها و لیز آب ها است . به دلیل اینکه مواد شیمیایی نمی توانند ارگانیسم های مطلوب و غیر مطلوب را از هم تشخیص دهند پس روشن است که به روشی استفاده شوند که بیشترین سود و کمترین خسارت را به دنبال داشته باشد.
تغییر رنگ بوجود آمده در اثر استفاده از پرمنگنات پتاسیم
زماه پرمنگنات پتاسیم فعال می شود آب درون ظرف محتوی پرمنگنات پتاسیم به رنگ صورتی ارغوانی تغییر رنگ می دهد . در صورتیکه غیر فعال شده باشد ( بوسیله مواد آلی اکسیدیزینگ ) رنگ آب به رنگ زرد یا قهوه ای کدر تغیر می کند .
این تغیر رنگ ابزار مهمی در بررسی عملکرد مواد شیمیایی است ( در ادامه درباره آن بحث شده است ) .
به هر حال این موضوع ممکن است پرمنگنات پتاسیم را برای ما برای استفاده در تانکهای زینتی یا تانکهایی که محتوای داخل آنها در معرض نمایش است غیر مطلوب باشند . چنانچه پرمنگنات پتاسیم همراه با بسیاری مواد شیمیایی دیگر در آب استفاده شود می تواند برای بی مهرگان و گیاهان آبی بسیار مضر باشد .
استفاده از پرمنگنات پتاسیم
پرمنگنات پتاسیم برای استفاده در سیستم های گردشی کاملا بی خطر بوده و زماه با غلظت 2 میلی گرم در لیتر استفاده شود حداقل تاثیر را بر بیوفیلترها دارد .
رنگ ارغوانی آب باید برای حداقل 4 ساعت باقی بماند .اطلاعات بسیاری در زمینه استفاده از پرمنگنات پتاسیم در سیستم های آب شیرین وجود دارد اما کمبودهایی در زمینه اثر این ماده بر سیستم های دریایی شناخته شده است .
بدلیل اینکه پرمنگنات پتاسیم بوسیله مواد آلی بی اثر می شود لذا در استخرها یا سایر سیستم هایی که تجمع این مواد زیاد است باید مقدار پرمنگنات اضافه شده را افزایش داد . راه بی خطر آن است که مقدار پرمنگنات پتاسیم تا 2 میلی گرم در لیتر افزایش یابد. چنانچه رنگ آب در آغازاولین اقدام درمان در کمتر آز 4 ساعت از ارغوانی به قهوه ای تغیر رنگ دهد 2 میلی گرم در لیتر دیگر نیز باید اضافه شود . چنانچه استفاده از دوز 6 میلی گرم در لیتر هم نتوانست رنگ ارغوانی آب را برای مدت حداقل 4 ساعت حفظ کند ، باید سیستم فورا تمیز شود .
پرمنگنات پتاسیم می تواند به صورت یک ضدعفونی کننده سطحی در غلظت 10 میلی گرم در لیتر ( 30-60 دقیقه زمان تماس ) تا 500 میلی گرم در لیتر (30 ثانیه زمان تماس ) در یک تانک ماهی یا هچری استفاده شود. پتاسیم پرمنگنات باکتریها ، قارچها و بسیاری از عوامل انگلی را خواهد کشت اما ویروس کش نمی باشد .
با توجه به مطالب بالا پرمنگنات پتاسیم یک اکسید کننده بلا استثناء است و در صورتیکه همراه با مواد شیمیایی زیادی استفاده شود می تواند بافت آبششی و موکوسها را بسوزاند.
در شرایطی که به شیمی درمانی نیاز می باشد مانند درمان شیوع بیماری ایکتیوفتریوس ، پرمنگنات پتاسیم انتخاب خوبی نمی باشد .
اندازه گیری میزان پرمنگنات پتاسیم برای استفاده
برای محاسبه مقدار ماده شیمیایی مورد نیاز یک فرمول ساده میتواند استفاده شود :
نسبت درمان × ضریب تبدیل × حجم = مقدار ماده شیمیایی
حجم استخر یا تانک با واحد گالن اندازه گیری می شود . ضریب تبدیل 0038/0 بوده و مقدار ماده شیمیایی به گرم محاسبه می شود .
چنانچه نسبت درمان 2 میلی گرم در لیتر و حجم 250 گالن باشد :
2 × 0038/0 × 250= مقدار ماده شیمیایی
جدول 1 – رایج ترین ضریب تبدیل برای استفاده در اندازه گیری مقدار ماده شیمیایی برای استفاده در واحد حجم آب با غلظت 1ppm)1 میلی گرم در لیتر )
استفاده از نوعی ماده محلول
یک روش دیگر برای اندازه گیری مقدار پرمنگنات پتاسیم مصرفی میکس کردن آن با یک ماده محلول است . یک ماده محلول ، محلول غلیظی از ماده شیمیایی است که مقدار کم آن می تواند برای یک استخر تحت درمان کافی باشد و زمانی که تانکهای گوناگون یا درمانهای متفاوتی اعمال می شود استفاده می گردد.
یک روش ساده برای ساخت ماده محلول پرمنگنات پتاسیم ،افزودن 285 گرم از پرمنگنات پتاسیم به یک بطری آب مقطر یک گالونی و میکس کردن کامل آن است .
این محلول با غلظت 1mg در lit به نسبت 1 قطره در هر گالن استفاده می شود.
بنابراین برای دست یافتن به غلظت 2mgدر lit محلول باید به نسبت 2 قطره در هر گالن رهاسازی شود. ماده محلول باید در یک منطقه خنک و تاریک نگهداری شده و به صورت سالیانه جایگزین شود.
در درمان سیستم های بزرگتر باید به خاطر داشت که 20 قطره برای 1 میلی لیتر کافی است یا 1 سانتی متر مکعب چنانچه مایع بوسیله یک سرنگ اندازه گیری شود. بنابراین 1 ml از محلول 10 گالن آب را با یک غلظت 2 میلی گرم در لیتر درمان می کند.
پیشگیریهای حفاظتی در زمان استعمال پرمنگنات پتاسیم
پرمنگنات پتاسیم یک ماده بسیار بی خطر برای استعمال است . اما به هر حال تمام مواد شیمیایی باید با ملاحظات لازم بکار گرفته شوند. پرمنگنات پتاسیم به راحتی به لباس و دست رنگ پس می دهد. رنگی شدن پوست دردناک نمی باشد اما ممکن است ناخوشایند بوده و ناپدید شدنش تا چند روز بطول بیانجامد .
رنگ قهوه ای منتقل شده به لباسها می تواند دائمی و ثابت باشد .هنگام کار با پرمنگنات پتاسیم استفاده از محافظ چشم ، دستکش ولباس کار توصیه می شود.
پرورش دهندگان ماهی و آکواریوم داران بعضی اوقات مواد شیمیایی را میکس می کنند . این مطلب که فرمالین و پرمنگنات پتاسیم هرگز میکس نشوند بسیار مهم است زیرا که ترکیب آنها می تواند منفجر شود .
خلاصه
پرمنگنات پتاسیم یک اکسید کننده قوی است که می تواند برای درمان بیماریهای عفونی سطحی ماهیان استفاده شود . تاثیرات این ماده می تواند اغلب انگلهای خارجی مانند قارچها و عوامل باکتریایی را از بین ببرد .
اغلب ماهیان می توانند با غوطه ورسازی طولانی مدت در 2 میلی گرم در لیتر محلول پرمنگنات پتاسیم درمان شوند اگرچه بعضی گونه ها می توانند در برابر آن حساس باشند و حمام در 2میلی گرم در لیتر آن را تحمل نمی کنند.
بخاطر این خصوصیت اکسیدکنندگی شدیدش نباید بیش از یک بار در هفته استفاده شود وگرنه ممکن است مرگ و میر اتفاق بیافتد . این ماده برای استفاده در سیستم های دریایی و چرخشی تا غلظت 2 میلی گرم در لیتر بی خطر است .
این ماده به پوست و لباس رنگ می دهد بنابراین باید احتیاطهای لازم را به کار برد . هرگز نباید پرمنگنات پتاسیم و فرمالین را به طور مستقیم با هم میکس کرد زیرا قابل انفجار و اشتعال می باشد.